Στενά του Ορμούζ

του Shaukat Moghimi

Στρατηγική πλωτή οδός, το σύνορο μεταξύ των νότιων ακτών του Ιράν στην επαρχία Hormozgan και της βόρειας ακτής του Ομάν, που συνδέει τον Περσικό Κόλπο με τη Θάλασσα του Ομάν.[1]

Η εμφάνιση του Περσικού Κόλπου και των Στενών του Ορμούζ είναι αποτέλεσμα της μετατόπισης της επιφάνειας της Γης κατά την αρχαιότητα. Πριν από περίπου πεντακόσια εκατομμύρια χρόνια (την Προκάμβρια περίοδο) ο στερεός φλοιός της Γης ήταν μια ενιαία γη. Ήπειροι και ωκεανοί αναδύθηκαν σταδιακά καθώς το νερό κινήθηκε και διείσδυσε στους χώρους που δημιουργήθηκαν από το ράγισμα της γης.[2]

Πριν από περίπου 45 εκατομμύρια χρόνια και στην αρχή της τρίτης γεωλογικής περιόδου, σχηματίστηκε η Θάλασσα του Ομάν και πριν από περίπου 35 εκατομμύρια χρόνια, στα μέσα της τρίτης περιόδου, η ρωγμή της Θάλασσας του Ομάν διευρύνθηκε, συνδέοντας τον Περσικό Κόλπο με τη Θάλασσα του Ομάν.[3]

Τα στενά του Ορμούζ έχουν σχήμα μισοφέγγαρου και βρίσκονται μέσα στο ιρανικό υψίπεδο, με αποτέλεσμα το μεγαλύτερο μέρος της παράκτιας περιοχής τους να βρίσκεται στο Ιράν. Το σχήμα αυτού του στενού δείχνει την υπερχείλιση του νερού στη στεριά και το σχηματισμό ενός κόλπου στις εκβολές του Περσικού Κόλπου. Η νότια ακτή των Στενών του Ορμούζ, που έχει τη μορφή της είσδυσης της Αραβικής Χερσονήσου στο νερό, έχει σχηματίσει τη χερσόνησο Ru’us al-Jibal, το βόρειο τμήμα της οποίας είναι γνωστό ως χερσόνησος Al-Musandam. που βρίσκεται υπό την κυριαρχία του Ομάν.

Το στενό έχει πλάτος περίπου 100 ναυτικά (θαλάσσια) μίλια, αλλά η μικρότερη απόσταση μεταξύ Ιράν και Ομάν είναι 21 μίλια, που συνδέει το ιρανικό νησί Larak στα βόρεια και το νησί του Ομάν Greater Quinn.[5] Στις 20 Ιουλίου 1974 υπογράφηκε συμφωνία για τα σύνορα μεταξύ Ιράν και Ομάν και τέθηκε σε ισχύ στις 28 Μαΐου 1975. Με βάση τους όρους της συμφωνίας αυτής, τα καθορισμένα όρια από τα βόρεια της Θάλασσας του Ομάν έως το βορειοανατολικό τμήμα του Περσικού Κόλπου είναι 124,8 μίλια μήκος.

Αυτή η οριακή γραμμή είναι, στην πραγματικότητα, η διαχωριστική γραμμή των Στενών του Ορμούζ, η οποία έχει καθοριστεί λαμβάνοντας υπόψη την παλιρροϊκή γραμμή των ακτών των δύο χωρών στα βόρεια και νότια των στενών του Ορμούζ και η απόστασή της από τις αναφερόμενες ακτές είναι ίση. Η μόνη εξαίρεση, ωστόσο, είναι η περιοχή μήκους 15 μιλίων μεταξύ του ιρανικού νησιού Larak και του νησιού Greater Quinn του Ομάν, όπου συναντώνται τα παράκτια ύδατα των δύο χωρών μήκους 12 μιλίων.[6]

Η Επαρχία Qeshm, που αποτελείται από τα τέσσερα νησιά Qeshm, Hormoz, Larak και Hengam, βρίσκεται σε αυτό το στενό[7] και αποτελεί τον αμυντικό άξονα του Ιράν μαζί με τα νησιά Greater και Lesser Tunb και Abu Musa. Έχει καταληφθεί από αποικιακές δυνάμεις εδώ και πολλά χρόνια.
Όντας πολιτικής σημασίας, τα στενά του Ορμούζ ήταν πάντα πόλος έλξης και ενδιαφέροντος για τις αποικιοκρατικές δυνάμεις, οι οποίες είχαν τα νησιά τους υπό την κατοχή τους για πολλά χρόνια. [8]

Τα στενά αυτά αποτελούν μια από τις πιο ζωτικές πλωτές οδούς του κόσμου στην εποχή μας και ένα μεγάλο μέρος των αναγκών σε πετρέλαιο του κόσμου και των θαλάσσιων μεταφορών από αυτή την περιοχή διέρχεται από εδώ. Και από στρατιωτική άποψη, η σύνδεση των χωρών του Περσικού Κόλπου με τη Θάλασσα του Ομάν και τον Ινδικό Ωκεανό έχει καταστήσει την περιοχή αυτή μια πολύ στρατηγική περιοχή.[9] Σύμφωνα με τη συμφωνία του 1974 μεταξύ του Ιράν και του Ομάν, η ευθύνη της υπεράσπισης αυτού του στενού και η παρακολούθηση της ναυσιπλοΐας των πλοίων είναι κοινή ευθύνη και των δύο κυβερνήσεων.[10]

[1] Χάρτης Διοικητικής Διαίρεσης της Επαρχίας, Εθνικό Κέντρο Χαρτογραφίας του Ιράν, Οργανισμός Διαχείρισης και Σχεδιασμού  του Ιράν, Τεχεράνη 2004

[2] Hafezniya, Mohammad Reza, Ο Περσικός Κόλπος και ο στρατηγικός ρόλος των Στενών του Ορμούζ,  SAMT, 1992.

[3] Mostofi, Ahmad, Ο Περσικός Κόλπος και η εμφάνισή του, Vol. 1, Iran Radio Directorate, 1962.

[4] Hafezniya, Op. Cite.

[5] Mujtahidzadeh, Pirooz. Χώρες και Σύνορα στην γεωπολιτική περιοχή του Περσικού Κόλπου, Μετάφραση   Mohsen Saghira, Saghir Publication, Ισφαχάν, 1992.

[6] Ibid.

[7] Jafari, Abbas. Ιρανική Γεωγραφία. Τόμος 3, Γεωγραφική Εγκυκλοπαίδεια του Ιράν, Gitashenasi. Τεχεράνη, 2000.

[8] Mujtahidzadeh, Pirooz. Πολιτική Γεωγραφία των Στενών του Ορμούζ, Περσικός Κόλπος. Μετάφραση και επιμέλεια Hamid Reza Malek Mohammadi Nouri, Τεχεράνη: Υπουργείο Εξωτερικών (Ινστιτούτο Πολιτικών και Διεθνών Μελετών), Τεχεράνη, 1994.

[9] Ezzati, Ezzatollah, Η Στρατιωτική Γεωγραφία του Ιράν, Εκδόσεις Amir Kabir, Τεχεράνη, 1987.

[10] Bakhtiari, Majid. Comprehensive Guide of Iran, Hormozgan Province. Volume 22, Gitashenasi, Tehran, 2001.