Η Περσική λογοτεχνία (περσικά : ادبیات فارسی, romanized: Adabiyâte fârsi) περιλαμβάνει τις προφορικές συνθέσεις και τα γραπτά κείμενα στην περσική γλώσσα. Θεωρείται μια από τις παλιότερες λογοτεχνίες του κόσμου και εκτείνεται σε μια περίοδο δυόμισι χιλιετιών.
Οι πηγές της βρίσκονται στην περιοχή του ευρύτερου Ιράν, όπως στο σημερινό Ιράν, το Ιράκ, το Αφγανιστάν, ο Καύκασος, η Τουρκία, περιοχές της νότιας Ασίας και της Κεντρικής Ασίας (όπως το Τατζικιστάν) όπου η περσική ήταν είτε η μητρική είτε η επίσημη γλώσσα. Για παράδειγμα ο Ρούμι, ένας από τους πιο αγαπημένους Πέρσες ποιητές, που γεννήθηκε στο Μπαλκ (σύγχρονο Αφγανιστάν) ή στο Ουάκς (σύγχρονο Τατζικιστάν), έγραψε στην περσική γλώσσα και έζησε στην Κόνια (σημερινή Τουρκία) που εκείνη την εποχή ήταν η πρωτεύουσα των Σελτζούκων στην Ανατολία.
Οι Γαζναβίδες κατέλαβαν μεγάλες εδαφικές εκτάσεις και αρκετές περιοχές στην ανατολική και κεντρική Ασία και υιοθέτησαν τα περσικά ως γλώσσα της βασιλικής αυλής. Επομένως υφίσταται περσική λογοτεχνία από το Ιράν, την Μεσοποταμία, το Αζερμπαϊτζάν, την περιοχή του ευρύτερου Καυκάσου, την Τουρκία, το Πακιστάν, το Μπακλαντές, την Ινδία, το Τατζικιστάν και άλλα μέρη της κεντρικής Ασίας.
Δεν είναι όλη η περσική λογοτεχνία γραμμένη στην περσική γλώσσα καθώς ορισμένοι θεωρούν ότι συμπεριλαμβάνονται και έργα που γράφτηκαν από Πέρσες ή Ιρανούς σε άλλες γλώσσες, όπως τα ελληνικά και τα αραβικά. Ταυτόχρονα δεν γράφεται όλη η περσική λογοτεχνία από Πέρσες ή Ιρανούς καθώς Τούρκοι, Καυκάσιοι και Ινδοί ποιητές και συγγραφείς έχουν επίσης χρησιμοποιήσει την περσική γλώσσα.
Περιγράφεται ως μια από τις σπουδαιότερες λογοτεχνίες της ανθρωπότητας ενώ ο Γκαίτε εκτιμά ότι είναι ένας από τους τέσσερις κύριους εκπροσώπους της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Η περσική λογοτεχνία έχει τις ρίζες της σε επιζώντα έργα της μέσης περσικής και της παλαιάς περσικής εποχής. Αυτή η τελευταία χρονολογείται από το 522 πΧ, ημερομηνία ανακάλυψης της αχαιμενιδικής επιγραφής.
Το μεγαλύτερο μέρος της επιζώσας περσικής λογοτεχνίας, ωστόσο, προέρχεται από την εποχή αμέσως μετά την μουσουλμανική κατάκτηση της Περσίας το 650 μΧ. Μετά την ανάληψη της εξουσίας από τους Αββασίδες (750 μΧ), οι Ιρανοί έγιναν γραμματείς και γραφειοκράτες του ισλαμικού χαλιφάτου και επίσης συγγραφείς και ποιητές του. Η λογοτεχνία στην νεότερη περσική γλώσσα ήκμασε στις περιοχές Χορασάν και Υπερωξιανή εξαιτίας πολιτικών αιτιών καθώς εκεί αναπτύχθηκαν οι πρώτες ιρανικές δυναστείες του μετα-ισλαμικού Ιράν, όπως οι Ταχίριοι και οι Σαμανίδες.
Πέρσες ποιητές όπως οι Σααντί, Χαφίζ, Αττάρ, Νεζάμι, Ρούμι, Φερντοουζί και Ομάν Χαγιάμ είναι γνωστοί και στον δυτικό κόσμο και έχουν επηρεάσει την λογοτεχνία πολλών χωρών.
Ο Haj Qorban Soleiman (11 Απριλίου 1920 – 20 Ιανουαρίου 2008) ήταν διάσημος Ιρανός ντοταρίστας (μουσικό όργανο ντοτάρ) και τραγουδιστής. Ο Soleimani γεννήθηκε το 1920 στο χωριό Aliabad στο βόρειο τμήμα του Qouchan στο βορειοανατολικό Ιράν. Ο πατέρας του, Karbalaii Ramezan, ένας καταξιωμένος μουσικός του δίδαξε το ντόταρ από νεαρή ηλικία. Μετά το θάνατο…
Γεννημένος στην Τεχεράνη στις 12 Ιουνίου 1940, ο Αμπάς Κιαροσταμί ήταν ένας διάσημος και διεθνώς γνωστός Ιρανός σκηνοθέτης, σεναριογράφος, φωτογράφος, παραγωγός ταινιών, ποιητής και ζωγράφος. Θεωρούνταν παραγωγός ταινιών με επιρροή και τα έργα του είχαν χαιρετιστεί από διεθνείς κινηματογραφικούς κριτικούς, κριτές, σκηνοθέτες ταινιών και πολιτιστικά και καλλιτεχνικά ιδρύματα. Αν και η πρώτη του καλλιτεχνική εμπειρία…
Ο Khawaja Shams al-Din Mohammad bin Baha’ al-Din Hafez Shirazi, ευρέως γνωστός με το ψευδώνυμό του, Χαφέζ, ήταν ένας διάσημος Ιρανός ποιητής διεθνούς φήμης που γεννήθηκε στην πόλη Σιράζ το έτος 1315 μ.Χ. Δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες για την οικογένεια και τους προγόνους του Χαφέζ. Προφανώς, ο πατέρας του ονομαζόταν Baha’ al-Din και η μητέρα…
Ο Hakim Abu al-Qasem Ferdowsi Tusi γεννήθηκε στην περιοχή Tabaran της πόλης Tus γύρω στο έτος 940 μ.Χ. Ο Φερντοσί είναι ο μεγαλύτερος Ιρανός επικός ποιητής που συνέθεσε το «Σαχναμέ», ένα έπος περίπου 60.000 στίχων, που αποδείχθηκε ότι ήταν η πιο διάσημη συλλογή ποιημάτων του και ένα από τα μεγαλύτερα λογοτεχνικά έργα της αρχαίας Περσίας.…
Ο Baha’ al-Din Mohammad bin Hossein Ameli, ευρέως γνωστός ως Σεΐχης Baha’i, γεννήθηκε στην πόλη Μπάαλμπακ του Λιβάνου στις 27 Φεβρουαρίου 1547 και ήταν διάσημος λόγιος, φιλόσοφος, νομικός, μυστικιστής, μαθηματικός, ποιητής, ιστορικός και λογοτέχνης της εποχής των Σαφαβιδών του Ιράν και ήταν αδιαμφισβήτητος ειδικός σε επιστήμες όπως η φιλοσοφία, η λογική, η αστρονομία και τα…
Γεννημένος στην πόλη Ρέι της Επαρχίας της Τεχεράνης στις 23 Σεπτεμβρίου 1947 μ.Χ. και γνωστός με το όνομα “Seyyed Shahidan-e Ahl-e Ghalam”, ο Σεγιέντ Μορτεζά Αβινί ήταν σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ και δημοσιογράφος στον τομέα του πολιτισμού. Η σειρά των ντοκιμαντέρ του για τον επιβαλλόμενο πόλεμο στο Ιράν είναι ευρέως γνωστή ως «Ravayat-e Fath». Ο Αβινί ολοκλήρωσε…
Ο Muslih-ud-Din Mushrif bin Abdullah bin Mushrif, ευρέως γνωστός ως Σααντί Σιραζί (Sa’di Shirazi) γεννήθηκε στην πόλη Σιράζ το έτος 1184 μ.Χ. Αυτός ο διάσημος Ιρανός ποιητής, συγγραφέας και ρήτορας έχει πολλούς τίτλους όπως Afsah al-Motalemin, Ustad-e Sokhan, Sheikh-e Ajal και είναι ο δημιουργός δύο αθάνατων έργων με τίτλο “Δενδρόκηπος” (Bustan) και “Ο Κήπος με…
Ο Abu Abdullah Jafar ibn Mohammad, ευρέως γνωστός ως Ρουντακί (Rudaki), ήταν ο πρώτος μεγάλος ποιητής της περσικής γλώσσας και αναφέρεται ως ο πατέρας της περσικής ποίησης. Ο Ρουντακί γεννήθηκε στην περιοχή Rudak της Σαμαρκάνδης (Ουζμπεκιστάν) το έτος 858 μ.Χ. Σε ηλικία οκτώ ετών, έμαθε και αποστήθισε το Ιερό Κοράνι και ταυτόχρονα ξεκίνησε να γράφει …
Ο Jalal al-Din Mohammad Balkhi, ευρέως γνωστός ως Mawlawi, Mawlana και Rumi, και ένας από τους πιο διάσημους Ιρανούς ποιητές, γεννήθηκε στην πόλη Balkh της ευρύτερης περιοχής Khorasan τον Σεπτέμβριο του 1207 μ.Χ. Το πλήρες όνομά του ήταν «Mohammad ibn Mohammad ibn Hossein Hosseini Khatibi Bakri Balkhi» και κατά τη διάρκεια της ζωής του ονομαζόταν…
