Η Περσική λογοτεχνία (περσικά : ادبیات فارسی, romanized: Adabiyâte fârsi) περιλαμβάνει τις προφορικές συνθέσεις και τα γραπτά κείμενα στην περσική γλώσσα. Θεωρείται μια από τις παλιότερες λογοτεχνίες του κόσμου και εκτείνεται σε μια περίοδο δυόμισι χιλιετιών.
Οι πηγές της βρίσκονται στην περιοχή του ευρύτερου Ιράν, όπως στο σημερινό Ιράν, το Ιράκ, το Αφγανιστάν, ο Καύκασος, η Τουρκία, περιοχές της νότιας Ασίας και της Κεντρικής Ασίας (όπως το Τατζικιστάν) όπου η περσική ήταν είτε η μητρική είτε η επίσημη γλώσσα. Για παράδειγμα ο Ρούμι, ένας από τους πιο αγαπημένους Πέρσες ποιητές, που γεννήθηκε στο Μπαλκ (σύγχρονο Αφγανιστάν) ή στο Ουάκς (σύγχρονο Τατζικιστάν), έγραψε στην περσική γλώσσα και έζησε στην Κόνια (σημερινή Τουρκία) που εκείνη την εποχή ήταν η πρωτεύουσα των Σελτζούκων στην Ανατολία.
Οι Γαζναβίδες κατέλαβαν μεγάλες εδαφικές εκτάσεις και αρκετές περιοχές στην ανατολική και κεντρική Ασία και υιοθέτησαν τα περσικά ως γλώσσα της βασιλικής αυλής. Επομένως υφίσταται περσική λογοτεχνία από το Ιράν, την Μεσοποταμία, το Αζερμπαϊτζάν, την περιοχή του ευρύτερου Καυκάσου, την Τουρκία, το Πακιστάν, το Μπακλαντές, την Ινδία, το Τατζικιστάν και άλλα μέρη της κεντρικής Ασίας.
Δεν είναι όλη η περσική λογοτεχνία γραμμένη στην περσική γλώσσα καθώς ορισμένοι θεωρούν ότι συμπεριλαμβάνονται και έργα που γράφτηκαν από Πέρσες ή Ιρανούς σε άλλες γλώσσες, όπως τα ελληνικά και τα αραβικά. Ταυτόχρονα δεν γράφεται όλη η περσική λογοτεχνία από Πέρσες ή Ιρανούς καθώς Τούρκοι, Καυκάσιοι και Ινδοί ποιητές και συγγραφείς έχουν επίσης χρησιμοποιήσει την περσική γλώσσα.
Περιγράφεται ως μια από τις σπουδαιότερες λογοτεχνίες της ανθρωπότητας ενώ ο Γκαίτε εκτιμά ότι είναι ένας από τους τέσσερις κύριους εκπροσώπους της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Η περσική λογοτεχνία έχει τις ρίζες της σε επιζώντα έργα της μέσης περσικής και της παλαιάς περσικής εποχής. Αυτή η τελευταία χρονολογείται από το 522 πΧ, ημερομηνία ανακάλυψης της αχαιμενιδικής επιγραφής.
Το μεγαλύτερο μέρος της επιζώσας περσικής λογοτεχνίας, ωστόσο, προέρχεται από την εποχή αμέσως μετά την μουσουλμανική κατάκτηση της Περσίας το 650 μΧ. Μετά την ανάληψη της εξουσίας από τους Αββασίδες (750 μΧ), οι Ιρανοί έγιναν γραμματείς και γραφειοκράτες του ισλαμικού χαλιφάτου και επίσης συγγραφείς και ποιητές του. Η λογοτεχνία στην νεότερη περσική γλώσσα ήκμασε στις περιοχές Χορασάν και Υπερωξιανή εξαιτίας πολιτικών αιτιών καθώς εκεί αναπτύχθηκαν οι πρώτες ιρανικές δυναστείες του μετα-ισλαμικού Ιράν, όπως οι Ταχίριοι και οι Σαμανίδες.
Πέρσες ποιητές όπως οι Σααντί, Χαφίζ, Αττάρ, Νεζάμι, Ρούμι, Φερντοουζί και Ομάν Χαγιάμ είναι γνωστοί και στον δυτικό κόσμο και έχουν επηρεάσει την λογοτεχνία πολλών χωρών.
Ο Χοσέιν Παναχί, ηθοποιός, σκηνοθέτης, συγγραφέας και ποιητής, γεννήθηκε στις 28 Αυγούστου 1956 στο χωριό Ντεζ Κου, στην κεντρική συνοικία της κομητείας Κογκιλουγιέ, στα νότια του Ιράν. Αφού τελείωσε τις σπουδές του το 1971 στο Μπεχμπαχάν, μετά από σύσταση του πατέρα του, βρήκε τον δρόμο του για τη θεολογική σχολή και μετά από δύο χρόνια…
Ο Αμπου’λ – Ατά Καμάλ-αλ-Ντιν Μαχμούντ μπιν Αλί, γνωστός και ως Χατζού, ήταν διάσημος Πέρσης ποιητής και μυστικιστής Σούφι του 8ου αιώνα Έτους Εγίρας (14ος αιώνας). Σύμφωνα με το “Γκολ ο Νορούζ Μασναβί” του, γεννήθηκε στις 20 Ντου αλ-Χιτζά[1] 689 (έτος Εγίρας) σε μια από τις κυρίαρχες οικογένειες της πόλης Κερμάν. Όπως και οι σύγχρονοί…
Γεννημένος στις 22 Μαρτίου 1923 στην πόλη Σαναντάζ, ο Χασάν Καμκάρ ήταν μουσικός, συνθέτης και ιδρυτής του μουσικού συγκροτήματος “Καμκάρ”. Από την παιδική του ηλικία είχε την τάση να παίζει όργανα, κάτι που ήταν δείγμα του ταλέντου του. Η πρώτη του σχέση με τη μουσική ανάγεται σε μια περίοδο της ζωής του που είχε συναντήσει…
Ο Χασάν αλ-Α’ατζαμ Αφζάλ αλ-Ντιν Μπαντίλ ιμπν Αλί Χαγκανί Χαγκαϊ’γκί Σιρβανί γεννήθηκε το 1141 μ.Χ. στην πόλη Ταμπρίζ. Ο πατέρας του ήταν ξυλουργός και η μητέρα του Χαγκανί ήταν αρχικά μια σκλάβα της Νεστοριανής χριστιανικής πίστης που μεταφέρθηκε από τη Ρώμη στο Σιρβάν και είχε ασπαστεί το Ισλάμ. Ο Χαγκανί ήταν Σουνίτης Μουσουλμάνος. Στην αρχή,…
Η Τζαλέ Αμουζγκάρ γεννήθηκε τον Δεκέμβριο του 1939 στην πόλη Χόϊ. Αφού πέρασε ένα μέρος του γυμνασίου της, την πέμπτη χρονιά φοίτησε στο λύκειο Ιρανντόχτ στο Χόϊ και την έκτη χρονιά στο λύκειο Ιρανντόχτ στην πόλη Ταμπρίζ. Στη συνέχεια έγινε δεκτή στη Σχολή Γραμμάτων και Ανθρωπιστικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Ταμπρίζ για να συνεχίσει τις…
Ο Τζαλάλ Αλ-ε-Αλντίν Σαντάτ Αλ-ε-Αχμάντ, γνωστός ως Τζαλάλ Αλ-έ Αχμάντ, γιος του Σαγίντ Αχαμάντ Χοσεϊνί Ταλεγκανί, γεννήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 1923, στην περιοχή Νασρ αλ-Ντιν στην Τεχεράνη. Όντας το 9ο παιδί της οικογένειας και ο δεύτερος γιος, ήρθε στον κόσμο μετά από 7 κορίτσια. Ήταν ξάδερφος του Αγιατολάχ Μαχμούντ Ταλεγκανί. Αφού τελείωσε το δημοτικό, ο…
Ο Σαχάμπ αντ-Ντιν Σουχραβαρντί, που ονομάζεται και Σεΐχης της Φώτισης και Σείχης Σαχίντ είναι ο σημαντικότερος φιλόσοφος του 12ου αιώνα μ.Χ. Γεννήθηκε το 1170 στο χωριό Σοχρεβάρντ της Επαρχίας Ζαντζάν. Ο Σουχραβαρντί άρχισε να ταξιδεύει στο Ιράν μόλις τελείωσε την εκπαίδευσή του. Επισκέφτηκε τους πρεσβύτερους των Σούφι και ήταν κατά τη διάρκεια αυτών των ταξιδιών…
Ο Κασέμ Σολεϊμανί γεννήθηκε στις 11 Μαρτίου 1957 και έγινε μάρτυρας στις 3 Ιανουαρίου 2020 στη Βαγδάτη του Ιράκ. Ήταν Ιρανός στρατηγός και διοικητής της δύναμης Κουντς (1997/98–2020), πτέρυγας του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης. Ο Σολεϊμανί μεγάλωσε σε μια φτωχή αγροτική οικογένεια, χρεωμένη από δάνεια από το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού του Μοχαμμάντ Ρεζά Σαχ…
Ο πρόγονος των βασιλιάδων των Σαφαβιδών, ο Σεΐχης Σαφί-αντ-ντίν Αρνταμπιλί, γεννήθηκε το 1271 στην πόλη Αρνταμπίλ. Όντας η 8η γενιά του Φιρούζ Σαχ Ζαρρίν Κολά, ήταν ένας από τους πρεσβύτερους των Σούφι της δυναστείας του Ιλχανάτου. Έχει συνθέσει ποιήματα στα αζέρικα και ήταν επώνυμος της δυναστείας των Σαφαβιδών και επίσης του Χανεγκά των Σαφαβιδών στο…
