Η Περσική λογοτεχνία (περσικά : ادبیات فارسی, romanized: Adabiyâte fârsi) περιλαμβάνει τις προφορικές συνθέσεις και τα γραπτά κείμενα στην περσική γλώσσα. Θεωρείται μια από τις παλιότερες λογοτεχνίες του κόσμου και εκτείνεται σε μια περίοδο δυόμισι χιλιετιών.
Οι πηγές της βρίσκονται στην περιοχή του ευρύτερου Ιράν, όπως στο σημερινό Ιράν, το Ιράκ, το Αφγανιστάν, ο Καύκασος, η Τουρκία, περιοχές της νότιας Ασίας και της Κεντρικής Ασίας (όπως το Τατζικιστάν) όπου η περσική ήταν είτε η μητρική είτε η επίσημη γλώσσα. Για παράδειγμα ο Ρούμι, ένας από τους πιο αγαπημένους Πέρσες ποιητές, που γεννήθηκε στο Μπαλκ (σύγχρονο Αφγανιστάν) ή στο Ουάκς (σύγχρονο Τατζικιστάν), έγραψε στην περσική γλώσσα και έζησε στην Κόνια (σημερινή Τουρκία) που εκείνη την εποχή ήταν η πρωτεύουσα των Σελτζούκων στην Ανατολία.
Οι Γαζναβίδες κατέλαβαν μεγάλες εδαφικές εκτάσεις και αρκετές περιοχές στην ανατολική και κεντρική Ασία και υιοθέτησαν τα περσικά ως γλώσσα της βασιλικής αυλής. Επομένως υφίσταται περσική λογοτεχνία από το Ιράν, την Μεσοποταμία, το Αζερμπαϊτζάν, την περιοχή του ευρύτερου Καυκάσου, την Τουρκία, το Πακιστάν, το Μπακλαντές, την Ινδία, το Τατζικιστάν και άλλα μέρη της κεντρικής Ασίας.
Δεν είναι όλη η περσική λογοτεχνία γραμμένη στην περσική γλώσσα καθώς ορισμένοι θεωρούν ότι συμπεριλαμβάνονται και έργα που γράφτηκαν από Πέρσες ή Ιρανούς σε άλλες γλώσσες, όπως τα ελληνικά και τα αραβικά. Ταυτόχρονα δεν γράφεται όλη η περσική λογοτεχνία από Πέρσες ή Ιρανούς καθώς Τούρκοι, Καυκάσιοι και Ινδοί ποιητές και συγγραφείς έχουν επίσης χρησιμοποιήσει την περσική γλώσσα.
Περιγράφεται ως μια από τις σπουδαιότερες λογοτεχνίες της ανθρωπότητας ενώ ο Γκαίτε εκτιμά ότι είναι ένας από τους τέσσερις κύριους εκπροσώπους της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Η περσική λογοτεχνία έχει τις ρίζες της σε επιζώντα έργα της μέσης περσικής και της παλαιάς περσικής εποχής. Αυτή η τελευταία χρονολογείται από το 522 πΧ, ημερομηνία ανακάλυψης της αχαιμενιδικής επιγραφής.
Το μεγαλύτερο μέρος της επιζώσας περσικής λογοτεχνίας, ωστόσο, προέρχεται από την εποχή αμέσως μετά την μουσουλμανική κατάκτηση της Περσίας το 650 μΧ. Μετά την ανάληψη της εξουσίας από τους Αββασίδες (750 μΧ), οι Ιρανοί έγιναν γραμματείς και γραφειοκράτες του ισλαμικού χαλιφάτου και επίσης συγγραφείς και ποιητές του. Η λογοτεχνία στην νεότερη περσική γλώσσα ήκμασε στις περιοχές Χορασάν και Υπερωξιανή εξαιτίας πολιτικών αιτιών καθώς εκεί αναπτύχθηκαν οι πρώτες ιρανικές δυναστείες του μετα-ισλαμικού Ιράν, όπως οι Ταχίριοι και οι Σαμανίδες.
Πέρσες ποιητές όπως οι Σααντί, Χαφίζ, Αττάρ, Νεζάμι, Ρούμι, Φερντοουζί και Ομάν Χαγιάμ είναι γνωστοί και στον δυτικό κόσμο και έχουν επηρεάσει την λογοτεχνία πολλών χωρών.
Η Μαχτάμπ Νορουζί είναι μια από αυτές τις γυναίκες που απαθανάτισε την καθημερινότητά της και την τοπική τέχνη του βιότοπού της με την αγάπη και τις συνεχείς προσπάθειές της. Είναι η πιο διάσημη καλλιτέχνης σε ότι αφορά το κέντημα στην περιοχή Σιστάν και του Μπαλουτσεστάν. Γεννήθηκε στις 20 Δεκεμβρίου 1933 στο χωριό Γκασεμαμπάντ, της περιοχής…
Ο Ματζίντ Σαμιί, γιατρός και νευροχειρουργός, γεννήθηκε στις 19 Ιουνίου 1937 στην Τεχεράνη. Η οικογένειά του καταγόταν από την επαρχία Γκιλάν. Ο ίδιος τελείωσε το γυμνάσιο στην πόλη Ραστ και στη συνέχεια μετακόμισε στη Γερμανία, όπου σπούδασε στις Σχολές Βιολογίας και Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Μάιντς. Αργότερα ειδικεύτηκε στη νευροχειρουργική. Ο Ματζίντ Σαμιί κατάφερε να…
Ο Μανουτσεχρί Νταμγκανί είναι ένας διάσημος Ιρανός ποιητής. Λίγα είναι γνωστά για την ημερομηνία γέννησής του. Οι μελετητές του υπολογίζουν κατά προσέγγιση ότι θα πρέπει να γεννήθηκε τα τελευταία χρόνια του τέταρτου αιώνα έτους Εγίρας (10ος αιώνας) ή τα πρώτα χρόνια του πέμπτου έτους Εγίρας (11ος αιώνας) στην πόλη Νταμγκάν της Επαρχίας Σεμνάν του Ιράν.…
Ο Μανουτσέχρ Ατασί, γνωστός με το ψευδώνυμό του Σορνά, ήταν ποιητής, κριτικός και δημοσιογράφος. Γεννήθηκε το 1931 στο χωριό Ντερούντ της κομητείας Νταστεστάν από την περιοχή Μπορατζάν της επαρχίας Μπουσέχρ. Αυτά είναι που θυμάται για το παρελθόν και τη ζωή του: «Η οικογένειά μου ήταν από τη νομαδική φυλή Ζανγκενέ του Κερμανσάχ, που είχε μεταναστεύσει…
Ο διάσημος Ιρανός ζωγράφος Μιρζά Μουχαμμάντ Γκαφφαρί, γνωστός ως Καμάλ ολ-Μολκ, γεννήθηκε στην πόλη Κασάν περίπου το 1891. Πέρασε τα παιδικά του χρόνια στη γενέτειρά του και αφού τελείωσε την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, μετακόμισε στην Τεχεράνη σε ηλικία 15 ετών. Μπήκε στο σχολείο του Νταρ ουλ-Φουνούν[1] για να συνεχίσει τις σπουδές του. Μετά από τρία χρόνια,…
Ο Καϊχάν Καλχόρ γεννήθηκε στις 3 Δεκεμβρίου 1963 στην πόλη Ισλαμαμπάντ Γκαρμπ, μια από τις πόλεις της επαρχίας Κερμανσάχ. Είναι συνθέτης, επαγγελματίας βιολιτζής, καθώς και τραγουδιστής και έπαιζε με μεγάλη δεξιότητα τανμπούρ, σετάρ και καμαντσέ[1]. Άρχισε να παίζει επαγγελματικά μουσική σε ηλικία δώδεκα ετών και μετανάστευσε στην Ιταλία σε ηλικία δεκαεπτά ετών και μετά από…
Ο Χατζ Ισά Γκολιπούρ, γνωστός και ως Ισά Μπαχσί, γεννήθηκε το 1942, στο Σαλλάχ, ένα χωριό στην κεντρική περιοχή της κομητείας Μποτζνόρντ. Όντας ντουταρίστας και δεξιοτέχνης σε αυτόν τον τομέα, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ηχογράφηση και τη διατήρηση της μουσικής αυτής της περιοχής. Όπως όλοι οι πρόγονοί του, έχει τον τίτλο Μπαχσί, μια ονομασία που…
Ο Εμπραχίμ Μονσεφί, ποιητής, συνθέτης, τραγουδιστής, τραγουδοποιός και μουσικός, γεννήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 1945 στην πόλη-λιμάνι Μπαντάρ Αμπάς, στα νότια του Ιράν, στον Περσικό Κόλπο. Μετά από τον χωρισμό των γονιών του, πέρασε τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια με τους παππούδες του στην πόλη Μπατγκουράν ή στους ινδουιστικούς ναούς. Ο Μονσεφί πέρασε μια ζωή…
Ο Γκεϊσάρ Αμινπούρ είναι ένας από τους πιο σημαντικούς ποιητές της περιόδου μετά την Ιρανική Επανάσταση. Έχει γράψει ποιήματα για τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ, καθώς και ποιήματα σε κλασικό και μοντέρνο στυλ. Κάποιοι πιστεύουν ότι από τα ποιήματα για τον πόλεμο μεταπήδησε σε ποιήματα για την αγάπη, και άλλοι τον αναγνωρίζουν ως τον μεγαλύτερο ποιητή της…
