Το Παζάρι της πόλης Αρνταμπίλ
Το Παζάρι της πόλης Αρνταμπίλ είναι μια ανάμνηση από τον δέκατο τρίτο αιώνα, από τη δυναστεία των Σελτζούκων. Αυτό το συγκρότημα που περιλαμβάνεται στον κατάλογο της εθνικής κληρονομιάς του Ιράν βρίσκεται στην κεντρική περιοχή της πόλης Αρνταμπίλ.
Το κύριο μέρος του παζαριού βρίσκεται ανάμεσα σε έξι σημαντικά περάσματα της πόλης, που είναι τα Ταμπάρ, Ουτσντουκάν, Πιρ Αμπντ-όλ Μαλέκ, Γκαζρούν, Σαρ Τσεσμέ και Αλί Γκαπού. Το Αρνταμπίλ είναι μια αρχαία πόλη που έχει αναπτυχθεί γύρω από το στοιχείο του παζαριού. Τα έξι περάσματα που το περιβάλλουν έχουν εξαπλωθεί ομοιόμορφα σε όλη την πόλη, από το Συγκρότημα Σεϊχ Σαφί αλ-Ντιν Χανεγκά και Ιερό και την πλατεία Αλί Γκαπού στα νοτιοδυτικά ως το Τζαμί Τζαμέ στα βορειοανατολικά.
Η πόλη Αρνταμπίλ έχει θεωρηθεί ως μια από τις μεγαλύτερες πόλεις στο βορειοδυτικό Ιράν. Ως αποτέλεσμα των εμπορικών σχέσεων μεταξύ του Ιράν και της Ρωσίας, έγινε πιο δημοφιλής και ευημερούσε κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Σαφαβιδών τον δέκατο τέταρτο και τον δέκατο πέμπτο αιώνα, μια διαδικασία που συνεχίστηκε κατά τη διάρκεια των δυναστειών Αφσάρ και Ζαντ. Το κεντρικό κτίριο του παζαριού διαμορφώθηκε μετά από κάποιες ανακαινίσεις την εποχή των Σαφαβιδών και των Ζαντ που έγιναν επάνω σε μια κατασκευή της εποχής των Σελτζούκων. Μετά το τέλος της δυναστείας των Κατζάρων, η πόλη εξαπλώθηκε και χτίστηκαν περισσότεροι δρόμοι, με αποτέλεσμα να καταστραφεί η ιστορική της υφή. Αυτό που έχει απομείνει σήμερα δεν μοιάζει με την ιστορική δομή του Αρνταμπίλ, με τον τρόπο που έμοιαζε στο παρελθόν.
Τα ιστοριογραφικά κείμενα έχουν απεικονίσει το Παζάρι του Αρνταμπίλ ως μια σταυροειδή κατασκευή με ένα τζαμί στο κέντρο του. Αυτή η παραδοσιακή αγορά αποτελείται από στεγασμένους και μη στεγασμένους χώρους, διακοσμημένους με πλινθοδομές, θόλους, τυφλά τόξα στα πλάγια, πεσσούς, τρούλους και παρόμοιες τεχνικές. Τα τυφλά τόξα έχουν πλάτος περίπου τρία μέτρα και το πάχος της βάσης των πεσσών είναι μικρότερο από ένα μέτρο.
Εκτός από τα λουτρά και τα τζαμιά, το κύριο μέρος του Παζαριού του Αρνταμπίλ είναι ένα Τσαχάρ Σουγκ, μια διασταύρωση δύο περασμάτων. Είναι ένα μικρό τετράγωνο με πλάτος δεκατρία μέτρα. Τοποθετημένος δεκατρία μέτρα ψηλότερα, ένας τρούλος είναι χτισμένος πάνω από ένα σύνολο δώδεκα πυλώνων με δώδεκα οξυκόρυφους θόλους. Εδώ συναντάμε τέσσερα περάσματα που οδηγούν στις αγορές.
Περάσματα, Τιμτσέ (ομάδα αγορών που πωλούν τον ίδιο τύπο προϊόντων) και μικρές αγορές βρίσκονταν μέσα και έξω από το Παζάρι του Αρνταμπίλ, όπως παζάρια παντοπωλείων, κρεοπωλεία, ξυλουργεία, δερματοποιεία, καταστήματα όπου πωλούνται μαχαίρια, πιλοποιεία, υποδηματοποιεία, καταστήματα χρυσού, βαμβακερών ενδυμάτων, σιδηρουργεία ή παζάρια των Πιρ Αμπντ-ολ Μαλέκ, Γκολσάν, Βακίλ, Ζαντζιρλού, Χατζ Αχμάντ, Χατζ Σεκάρ, Ματζιντιέ, Εμάμ Τζομ’έ και Ντογκατσί. Στην ανατολική πύλη υπάρχει ένα πέτρινο ανάγλυφο που πιθανότατα περιέχει το όνομα και την περιγραφή του μάστορα του παζαριού αλλά δυστυχώς σήμερα δεν είναι ευανάγνωστο.
