Ο Μουχαμμάντ Αλί ιμπν Αμπί Τάλιμπ, (γεν. 1692 – π. 1766) γνωστός και ως Χαζίν Λαχιτζί, ήταν γνωστός Σιίτης ποιητής, ιστορικός και λόγιος του 18ου αιώνα. Θεωρείται ως ένας από τους τελευταίους ποιητές που έγραφε χρησιμοποιώντας το ποιητικό ύφος Χίντι. Εκτός από τη συλλογή ποιημάτων του, έγραψε έργα στους τομείς της ισλαμικής φιλοσοφίας, καλάμ (κλάδος της ισλαμικής θεολογίας που ασχολείται με την απόδειξη, την εξήγηση και την υπεράσπιση των θεολογικών δογμάτων σύμφωνα με τη μέθοδο του Αχλ αλ-Μπάιτ και των επιφανών μαθητών τους), της ιστορίας και του Ριτζάλ (κλάδος των επιστημών των χαντίθ που συζητά τις ιδιότητες των μεταβιβαστών χαντίθ, ιδιαίτερα την αξιοπιστία τους στη μετάδοση των χαντίθ, και τα σχετικά κριτήρια και κανόνες).
Ο Ιρανός ιστορικός Μασουμέ Σαλέκ θεωρεί τον Χαζίν ως «ευρύ στοχαστή του 18ου αιώνα». Επειδή πλήθος διανοούμενων συγκεντρώνονταν συνήθως στο σπίτι του πατέρα του, ο Χαζίν είχε την ευκαιρία να γνωρίσει αρκετούς από τους ποιητές και ακαδημαϊκούς που αναφέρει στο μεταγενέστερο βιβλίο του με το όνομα “Ταζκιράτ αλ-Μου’ασιρίν”.
Ο Χαζίν πέθανε στην πόλη Βαρανάσι της Ινδίας όπου και ετάφη.
Γέννηση και Καταγωγή
Ο Χαζίν Λαχιτζί γεννήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 1692 στην πόλη Ισφαχάν του Ιράν. Με τη μεσολάβηση δεκαέξι προγόνων, η γενεαλογία του ανάγεται στον Ιμπραήμ Ζαχίντ Γκιλανί, τον μυστικιστή του 13ου αιώνα και τον δάσκαλο του Σάφι αλ-Ντιν Αρνταμπιλί (π. 1334). Η οικογένεια του Χαζίν καταγόταν από την Αστάρα, ο ίδιος ωστόσο έκανε πολλά ταξίδια κατά τη διάρκεια της ζωής του και τελικά πέθανε στις 15 Οκτωβρίου 1766 στο Βαρανάσι της Ινδίας όπου και ετάφη σε μια συνοικία που ονομάζεται Φατιμάν. Το μαυσωλείο του επισκέπτονται πολλοί άνθρωποι στην Ινδία.
Δάσκαλοι
Ο Μουχαμμάντ Αλί άρχισε να μελετά τα προκαταρκτικά με τον Μουλά Σαχ Μουχαμμάντ Σιραζί όταν ήταν τεσσάρων ετών. Όταν ήταν οκτώ ετών, μελέτησε το Τατζβίντ (σύνολο κανόνων για τη σωστή προφορά των γραμμάτων με όλες τις ιδιότητές τους και την εφαρμογή των διαφόρων παραδοσιακών μεθόδων απαγγελίας) και την προφορά του Κορανίου με τον Μαλίκ Χουσάιν Γκαρί και μελέτησε σημαντικά εγχειρίδια και βιβλία όπως συλλογές χαντίθ κυρίως για τη νομολογία και τη λογική. Την περίοδο αυτή βρήκε στον εαυτό του την τάση να μελοποιεί ποιήματα, αλλά αφού ο πατέρας του του είχε απαγορεύσει να γράφει ποιήματα, προσπάθησε να κρύψει τις τάσεις του. Ωστόσο, ο Σείχ Χαλίλ Αλλάχ Ταλιγκανί, ο δάσκαλός του στο μυστικισμό, του έδωσε το ψευδώνυμο Χαζίν και έτσι τον έκανε γνωστό ως ποιητή. Όταν συνόδευε τον πατέρα του στα ταξίδια του, ο Χαζίν μελετούσε μαζί του όλο και περισσότερα βιβλία.
Μη Ισλαμικές Σπουδές και Μη Μουσουλμάνοι Δάσκαλοι
Ο Χαζίν μελέτησε επίσης και άλλες θρησκείες. Έμαθε το Ευαγγέλιο με έναν λόγιο χριστιανό αλλά και την Τορά με έναν Εβραίο λόγιο στο Ισφαχάν. Στο ταξίδι του στο Φαρς, γνώρισε έναν Ζωροαστριστή και έμαθε και για τον Ζωροαστρισμό.
Ποιήματα
Ο Χαζίν έχει γράψει 53 έργα, ποιήματα και μη. Τα ποιήματά του ήταν πολύ γνωστά στην εποχή του στην Ινδία. Υπάρχουν κάποια δοκίμια που γράφτηκαν εκείνη την εποχή για να κριτικάρουν τα ποιήματά του, τα πιο σημαντικά από τα οποία είναι ένα δοκίμιο που έγραψε ο Σιράζ αλ-Ντιν Αλί Χαν το 1743 και ένα άλλο από τον Μουχαμμάντ Αζίμ Ταμπάτ. Μέχρι τον 19ο αιώνα γράφτηκαν άλλα έξι δοκίμια για να ασκήσουν κριτική στα ποιήματα του Χαζίν, γεγονός που δείχνει τη σημασία των ποιημάτων του για τους ανθρώπους της Ινδίας. Στο βιβλίο του “Ταντκιρά ριγιάντ αλ-σου’αρά” ο Γουαλί Νταγκιστανί επέκρινε τα ποιήματα του Χαζίν, αλλά εκτίμησε την δεξιοτεχνία του σε διαφορετικούς τύπους ποιητικών μορφών.
Ποιητικές Μορφές
Ο Χαζίν συνέθεσε ποιήματα στις περισσότερες ποιητικές φόρμες, αλλά τα γαζάλ του έχουν μεγαλύτερη σημασία.
Κασιντέ
Τα περισσότερα από τα κασιντέ (αρχαία αραβική λέξη και μορφή ποίησης, που συχνά μεταφράζεται ως ωδή και η οποία πέρασε σε άλλους πολιτισμούς μετά την αραβική μουσουλμανική επέκταση) του Χαζίν είναι συνέχειες αυτών των Ανουάρ και Χακανί. Αυτό οφείλεται στις εικόνες που απεικονίζουν αυτοί οι δύο ποιητές. Ωστόσο, σε σύγκριση με τα κασιντέ τους, τα δικά τους είναι αβάσιμα. Έγραψε μερικά κασιντέ για τον έπαινο του Ιερού Προφήτη, του Ιμάμη Αλί και του Ιμάμη Ρεζά.
Γαζάλ
Ο Χαζίν συνέθεσε περίπου 7000 στίχους γαζάλ (μια μορφή ερωτικού ποιήματος ή ωδής, που προέρχεται από την αραβική ποίηση. Τα γαζάλ συχνά ασχολούνται με θέματα πνευματικής και ρομαντικής αγάπης και μπορεί να θεωρηθούν ως μια ποιητική έκφραση τόσο του πόνου της απώλειας ή του χωρισμού από την αγαπημένη όσο και της ομορφιάς της αγάπης παρά αυτόν τον πόνο). Τα γαζάλ του είναι από τις τελευταίες εξέχουσες περιπτώσεις του ύφους των γαζάλ Χίντι ή Ισφαχανί. Τα ποιήματά του, σε αντίθεση με εκείνα των συγχρόνων και των προκατόχων του στο ύφος Χίντι, είναι πολύ καθαρά στις εικόνες και τις εκφράσεις τους. Μαζί με τον Ταμπριζί, τον Καλίμ και μερικούς άλλους, ο Χαζίν θεωρείται ένας από τους πιο εξέχοντες ποιητές του στυλ Χίντι. Τα ποιήματά του είναι κάτι ενδιάμεσο μεταξύ του στυλ των πρώιμων ποιητών και των ποιητών του ύφους Χίντι. Τα γαζάλ του Χαζίν είναι πιο μυστικιστικά και ρομαντικά από εκείνα των άλλων ποιητών Χίντι. Συνέθεσε το μεγαλύτερο μέρος από τα μυστικιστικά του γαζάλ – εκθέτοντας τα χαρακτηριστικά του ιρακινού στυλ ποίησης – ως συνέχειες των ποιημάτων των Φαρίντ αλ-Ντιν, Ρουμί και του Σαγίντ Γκασέμ Ανουάρ.
Αραβικά ποιήματα
Ο Χαζίν συνέθεσε ποιήματα στην αραβική γλώσσα που, σύμφωνα με τους ερευνητές, δεν είναι τόσο καλά όσο τα ποιήματα που έγραψε στην περσική γλώσσα.
Ντιβάν και άλλες συλλογές ποιημάτων
Τα περιεχόμενα της ποιητικής συλλογής του Χαζίν δείχνουν ότι προσπάθησε να συνθέσει πέντε ντιβάν (συλλογές από λυρικά ποιήματα) ακριβώς όπως το Χάμσα (κουιντέτο) του Νιζαμί. Το πρώτο ντιβάν του Χαζίν—το μαθνάουι του που ονομάζεται Σακινάμα—περιλαμβάνει 1000 στίχους. Το δεύτερο ντιβάν του το οποίο γράφτηκε κατά την επιστροφή του από την πόλη Σιράζ και την παραμονή του στο Ισφαχάν, περιλαμβάνει 10.000 στίχους. Συνέθεσε το τρίτο του ντιβάν στο Σιράζ με 4000 στίχους, το τέταρτο ντιβάν του, μαζί με ένα μαθνάουι, που ονομάζεται Χαραμπάτ, με 1200 στίχους στην πόλη Μασχάντ και το πέμπτο του ντιβάν κατά τη διάρκεια της διαμονής του στην Ινδία.
Ποιητικές Συλλογές
Η ποιητική συλλογή του Χαζίν, που δημοσιεύτηκε στο Kanpur και Lucknow, περιλαμβάνει το τέταρτο ντιβάν του —τις κασιντέ, τα γαζάλ, τα ρουμπάι, τα κάταατ και τα μαθνάουις του μαζί με έναν πρόλογο που γράφτηκε το 1758 καθώς και ένα άλλο μαθνάουι. Το ντιβάν του Χαζίν εκδόθηκε στην Τεχεράνη το 1995 από τον Ζαμπί Αλλάχ Σαχιμπκάρ.
Ακαδημαϊκό Έργο
Δεδομένου ότι ο Χαζίν πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής του μαθαίνοντας ισλαμικές και πνευματικές επιστήμες με δεκαέξι μελετητές της εποχής του, έγραψε επίσης πολλά πεζά έργα για ισλαμικές επιστήμες με σαφήνεια και μεγάλη ωριμότητα. Σε πολλές πηγές θεωρείται επιφανής λόγιος.
Έργα στη Φιλοσοφία και στο Καλάμ
Δεκαέξι από τα ποιητικά έργα του Χαζίν ασχολούνται με τη φιλοσοφία και την άυλη φύση της ψυχής, τέσσερα ασχολούνται με το Καλάμ (όπως το δοκίμιό του για το Ιμαμάτε, τη θρησκευτική Ηγεσία του Ιμάμη) και πέντε αφορούν σε βιογραφίες μελετητών και λογίων). Το πιο σημαντικό έργο του είναι το “Ταντκιράτ αλ-μου’ασιρίν”, το οποίο περιλαμβάνει βιογραφίες εκατό διακεκριμένων μελετητών και ποιητών της εποχής του. Γράφτηκε στα τέλη του 1751 στην Ινδία. Το βιβλίο εκδόθηκε το 1996 στην Τεχεράνη.
Ιστορικό Έργο
Ο Χαζίν έγραψε δύο έργα σχετικά με την ιστορία: Τα γεγονότα του Ιράν και της Ινδίας και Ταρίχ Χαζίν (Ιστορία του Χαζίν). Και οι δύο είναι πολύτιμες πηγές της ιστορίας του Ισφαχάν κατά την περίοδο των επιθέσεων του Αφγανιστάν και του βασιλείου του Ναδίρ Σαχ Αφσάρ. Το τελευταίο εκδόθηκε το 1831-1832 στο Λονδίνο.
