Ο Μεχντί Αχαβάν-Σαλές ήταν ένας διάσημος Ιρανός ποιητής και ένας από τους πρωτοπόρους του Ελεύθερου Στίχου (Ποίηση Νέου Στυλ) στην περσική γλώσσα. Γεννήθηκε το 1929 στην πόλη Μασχάντ της Επαρχίας Χορασάν. Ο πατέρας του, ο Αλί, καταγόταν από το Φαχράτζ της πόλης Γιαζντ, και ήταν φαρμακοποιός ενώ η μητέρα του, Μαριάμ, ήταν γέννημα θρέμμα του Χορασάν. Ο Μεχντί Αχαβάν-Σαλές έπρεπε να εγκαταλείψει το ενδιαφέρον του για τη μουσική για να κατευνάσει τον πατέρα του.
Τελείωσε το δημοτικό και το γυμνάσιο στην πόλη Μασχάντ. Σπούδασε ηλεκτροσυγκολλητής στο σχολείο και άρχισε να εργάζεται ως σιδηρουργός. Αργότερα μετακόμισε στην Τεχεράνη και έγινε δάσκαλος. Γνώρισε τον Νιμά Γιουσίτζ[1] και έγινε ένας από τους πιο γνωστούς ποιητές που τον ακολούθησαν. Ο Αχαβάν-Σαλές πέρασε μια γεμάτη γεγονότα ζωή ως Ιρανός. Γι’ αυτό σχεδόν όλα τα ποιήματά του έχουν πολιτική και κοινωνική χροιά.
Από το 1941 ως τις 19 Αυγούστου 1953 έγινε φανατικό μέλος του Εθνικού Μετώπου. Η ήττα αυτού του σχηματισμού κατά τη διάρκεια του πραξικοπήματος της 19ης Αυγούστου κατέστρεψε τις ελπίδες των διανοουμένων, αλλά οδήγησε σε μερικά από τα πιο αξιομνημόνευτα ποιήματα της Περσικής Λογοτεχνίας. Ο Αχαβάν-Σαλές έγινε σοβαρός θαυμαστής του Μοσσαντέγκ[2], ακολούθησε το Εθνικό Μέτωπο και έγραψε ποιήματα για την ελπίδα, τη χαρά, τον αγώνα ενάντια στο κακό και την αδικία. Μετά την ήττα του Εθνικού Μετώπου, φυλακίστηκε επειδή υποστήριξε τον Μοσσαντέγκ. Όλα αυτά τα τραύματα τον οδήγησαν να γράψει δύο αριστουργήματα, το “Αχαρ-έ Σαχναμέ” (Το τέλος του Σαχναμέ) και το “Ζεμεστάν” (Ο χειμώνας).
Αυτό είναι ένα από τα ποιήματά του:
«Χώνοντας τα κεφάλια τους στο γιακά τους, δεν θα σε χαιρετήσουν / Κανένα κεφάλι δεν σηκώνεται για να χαιρετήσει και να συναντήσει φίλους. Καθώς ο δρόμος είναι σκοτεινός και ολισθηρός, αυτά τα μάτια δύσκολα έβλεπαν / Αν απλώσεις τα χέρια σου με στοργή, προς κάποιον. Καθώς κάνει κρύο… Δεν θα σας χαιρετήσουν. Ο καιρός είναι άθλιος, οι πόρτες κλειστές, τα κεφάλια χωμένα στους γιακάδες, κρυμμένα. Η ανάσα κρύα, οι καρδιές βαριές. Τα δέντρα κρυστάλλινοι σκελετοί, η γη νεκρή, ο θόλος του ουρανού, χαμηλά. Το φεγγάρι και ο ήλιος είναι τεμπέληδες. Είναι χειμώνας.” Μετά το πραξικόπημα της 19ης Αυγούστου εγκατέλειψε την πολιτική. Έγραψε τα ποιήματά του με το ψευδώνυμο Μ. Ομίντ (δηλαδή ελπίδα).
Σύμφωνα με τους κριτικούς, η εικόνα που ζωγραφίζει μέσα από τα ποιήματά του είναι ένα είδος προφητείας. Βρίσκεται στην ιστορία του Ιράν, η οποία μερικές φορές οδηγεί σε σχεδόν ρατσισμό. Λέει σχετικά: «Με ενδιαφέρει το παρελθόν και η ιστορία του Ιράν. Έχω εμμονή με τη δικαιοσύνη. Όποιος γνωρίζει για το “Γκαφιέ” (ρίμα) έχει εμμονή με τη δικαιοσύνη. Το “Γκαφιέ” είναι δύο πιάτα μιας κλίμακας που αναζητούν δικαιοσύνη».
Ο Αχαβάν-Σαλές είναι πιο επιδέξιος όταν πρόκειται για τα επικά του ποιήματα. Έχει γράψει και έχει εκδώσει πολλά βιβλία στη διάρκεια της επαγγελματικής του ζωής. Μερικά από αυτά είναι τα Arghanun, Zemestan, Akhar-e Shahnameh, Az In Avesta, Zendegi Miguyad, Ama Baz Bayad Zist, Dar Hayat-e Kuchake Payiz Dar Zendan, To Ra Ey Kohan Boom o Bar Dust Daram.
Ο Μεχντί Αχαβάν-Σαλές πέθανε το 1990. Ο τάφος του βρίσκεται στην πόλη Τους, δίπλα στον τάφο του μεγάλου Πέρση ποιητή Φερντοσί.
[1] Ο Νιμά Γιουσίτζ ήταν Ιρανός ποιητής. Είναι διάσημος για το στυλ ποίησής του, το οποίο δημοφιλές, το ονόμασε she’r-e now (νέα ποίηση), γνωστό και ως She’r-e Nimaa’i (ποίηση του Nima) προς τιμήν του μετά τον θάνατό του. Θεωρείται ο πατέρας της σύγχρονης περσικής ποίησης.
[2] Ο Μουχαμμάντ Μοσσαντέγκ ήταν Ιρανός πολιτικός και πρωθυπουργός του Ιράν την περίοδο 1951-1953, ιδρυτής του κόμματος του Εθνικού Μετώπου. Ανατράπηκε με πραξικόπημα που οργανώθηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο.
