Παζάρι Βακίλ

του Mehdi Parsai

Αποτελεί μέρος ενός συγκροτήματος με όμορφες αυλές, καραβανσεράι, λουτρά και καταστήματα  η κατασκευή και η ίδρυση του οποίου αποδίδονται στον Καρίμ Χαν Ζαντ, ιδρυτή της δυναστείας των Ζαντ, ο οποίος ανέλαβε την εξουσία στο Ιράν το 1751 μ.Χ. και επέλεξε την πόλη Σιράζ ως πρωτεύουσά του. Η κατασκευή αυτού του παζαριού ξεκίνησε το 1758 μ.Χ. και ολοκληρώθηκε το 1777 μ.Χ

Πολλοί ιστορικοί πιστεύουν ότι το σχέδιο για την αγορά αυτή, που έχει σχήμα σταυρού, βασίστηκε στο σχέδιο της αγοράς Qaisarie του Lar και τα σχέδια του Παζαριού της Πόλης Kazerun, που χτίστηκε αργότερα, ήταν εμπνευσμένα από την συγκεκριμένη αγορά.

Αναφερόμενοι στα οδοιπορικά Οριενταλιστών και ξένων τουριστών που είχαν ταξιδέψει στο Ιράν κατά την εποχή της Δυναστείας των Σαφαβιδών, είναι πιθανό ότι η περιοχή ήταν επίσης παζάρι κατά την εποχή εκείνη (και αργότερα ανακατασκευάστηκε από τον Karim Khan Zand). Η κύρια είσοδος του παζαριού, το οποίο είναι χτισμένο με βάση την πολιτιστική ιστορία της πόλης Σιράζ,  ξεκινά από το τέλος του παλιού παζαριού και καταλήγει στην Πύλη του Ισφαχάν. Την εποχή της Δυναστείας των Κατζάρων, κατασκευάστηκε προς την ίδια κατεύθυνση ένα νέο παζάρι, το Mirza Yousefi, το οποίο κατέληξε να βρίσκεται ανάμεσα στο Παζάρι Βακίλ και τη σημερινή Πύλη του Ισφαχάν.

Το νότιο τμήμα της αγοράς, που ξεκινά εκεί που τελειώνουν τα δύο παζάρια και καταλήγει σε μια διασταύρωση, περιέχει 82 μαγαζιά και ονομάζεται πέρασμα Bazzazan αφού τα περισσότερα μαγαζιά του ανήκουν σε εμπόρους υφασμάτων.

Το βόρειο τμήμα του παζαριού, το οποίο σύμφωνα με τον Forsat al-Dawlah – στο βιβλίο του “Asar al-Ajam”- ήταν το πέρασμα του “Kolahdouzan”, αποτελούνταν από 82 καταστήματα, έξι από τα οποία καταστράφηκαν μετά την κατασκευή της οδού Zand και είναι πλέον γνωστό ως το βόρειο πέρασμα και οι περισσότεροι έμποροί του ασχολούνται με την υφαντουργία. Το δυτικό πέρασμα του παζαριού, που παλαιότερα ήταν γνωστό ως πέρασμα Tarkeshdouzha (αυτοί που φτιάχνουν διάφορα πράγματα με δέρμα), σήμερα είναι χώρος πώλησης χειροποίητων και μηχανοκίνητων χαλιών και χαλιών. Η είσοδος αυτού του περάσματος βρίσκεται απέναντι από νέα εμπορικά κτίρια όπως η Bank Melli Iran και η Bank Mellat.

Το ανατολικό πέρασμα, που στο παρελθόν ήταν γνωστό ως Bazaar Alaqebandan (αυτοί που φτιάχνουν διάφορα πράγματα με μετάξι), αποτελείται από 28 καταστήματα με εξαιρετικά χειροποίητα χαλιά και φαρμακευτικά βότανα. Υπάρχει ένα ακόμη πέρασμα, το οποίο είναι χτισμένο παράλληλα με την κατεύθυνση του περάσματος Tarkeshdouzha και κάθετα στο νότιο πέρασμα και η είσοδός του είναι στην πύλη του Τζαμιού Βακίλ. Αποτελείται από 20 καταστήματα και παλιά ονομαζόταν Παζάρι Shamshirgarha (κατασκευαστές σπαθιών), τα οποία σήμερα είναι καταστήματα με φαρμακευτικά βότανα και χαλιά.

Στην ανατολική πλευρά του Παζαριού Βακίλ, υπάρχουν 3 μεγάλα καραβανσεράι που ανήκουν στην εποχή των Ζαντ, τα οποία ονομάζονται Καραβανσεράι Roqani, Καραβανσεράι Ahmadi και Καραβανσεράι Gomrok, από νότο προς βορρά αντίστοιχα. Τα τρία καραβανσεράι συνδέονταν με ένα πέρασμα πίσω από το παζάρι και επίσης με διαδρόμους που είχαν χτιστεί ανάμεσά τους.

Το πρώτο καραβανσεράι, δηλαδή το καραβανσεράι Gomrok, είχε σταύλους, αλλά δεν υπάρχουν ίχνη από σταύλους στα άλλα δύο καραβανσεράι. Επιπλέον, η νότια πλευρά του Καραβανσεράι Roqani καταστράφηκε κατά την κατασκευή της οδού Karim Khan Khan Zand το έτος 1934 μ.Χ. Από την άλλη πλευρά, και τα τρία καραβανσεράι συνδέονται με το βόρειο πέρασμα του παζαριού, μέσω ενός διαδρόμου και μιας μικρής βεράντας, με Muqarnas (στην ιρανική αρχιτεκτονική είναι επίσης γνωστό με την ονομασία Ahoopāy στα περσικά και πρόκειται για μια μορφή διακοσμημένου θόλου στην ισλαμική αρχιτεκτονική) και άλλα στοιχεία διακόσμησης.

Στη δυτική πλευρά του βόρειου περάσματος του παζαριού υπάρχει επίσης ένα νομισματοκοπείο, η είσοδος του οποίου βρίσκεται σε αυτό το πέρασμα του παζαριού και διακρίνεται αρκετά για τα όμορφα πλακίδιά του. Το νομισματοκοπείο ήταν ενεργό μόνο κατά την εποχή των Ζαντ. Υπήρχε επίσης μια άλλη είσοδος για το παζάρι από την πλευρά της πλατείας Toupkhaneh και απέναντι από την ακρόπολη, η οποία έχει καταστραφεί ολοσχερώς και τώρα στη θέση της υπάρχει ένα κατάστημα.

Στη δυτική πλευρά του νότιου περάσματος του παζαριού, βρίσκεται το Vakil Caravanserai με μοναδική είσοδο σε αυτό μέσω του περάσματος Shamshirgarha. Αυτό το καραβανσεράι είναι πλέον χώρος αποθήκευσης χαλιών και φαρμακευτικών βοτάνων. Το περίφημο Τζαμί Βακίλ και το Θεολογικό Σεμινάριο Αγά Μπαμπά Χαν, επίσης, βρίσκονται σε αυτό το τμήμα του Παζαριού και είναι προσβάσιμα από δύο μονοπάτια από το νότιο πέρασμα και ένα μονοπάτι από το πέρασμα Shamshirgarha. Υπάρχουν επίσης κάποια κτίρια, όπως το παλάτι Munir και το παλάτι Agha Baba Khan, στην ανατολική πλευρά του νότιου περάσματος, η ιστορία των οποίων χρονολογείται από την εποχή της Δυναστείας των Κατζάρων.

Αυτό το παζάρι είναι το ψηλότερο παζάρι του Ιράν και το ύψος του, από το δάπεδο μέχρι την οροφή, ήταν περίπου 11 μέτρα. Σήμερα έχει ύψος 10 μέτρα περίπου λόγω της ανύψωσης του δαπέδου του παζαριού σε ορισμένα σημεία. Η παρουσία ανοιγμάτων φεγγίτη και αεραγωγών κάτω από την οροφή αυτού του παζαριού είναι ένα από τα μοναδικά χαρακτηριστικά του, τα οποία έχουν σχεδιαστεί όμορφα που είναι συμβατά με το κλίμα της πόλης Σιράζ.

Πηγές
– Μια ανασκόπηση των δομικών χαρακτηριστικών του Παζαριού Βακίλ, Μια συλλογή άρθρων του συνεδρίου για τις σπουδές στην Φαρς.

– Eslami, Allahgholi, Τέσσερα παλαιά Παζάρια  στην Φαρς, Διεύθυνση Πολιτισμού και Τέχνης της επαρχίας Φαρς, 1975.

– Kiani, Mohammad Yousef, Ιρανικές πρωτεύουσες, Τεχεράνη, Οργανισμός Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Τεχεράνη, 1995.