Soltaniyeh Dome (Μαυσωλείο)
του Kianoush Motaghedi
Το συγκρότημα Soltaniyeh, το οποίο περιλαμβάνει έναν τρούλο, έναν τάφο και ένα κελάρι, βρίσκεται 39 χλμ νοτιοανατολικά της πόλης Zanjan. Όντας η τελευταία πρωτεύουσα της μογγολικής δυναστείας του Ilkhanate κατά τη διάρκεια της βασιλείας του σουλτάνου Mohammad Khodabandeh, η πόλη Soltaniyeh θεωρήθηκε μια από τις σημαντικότερες πόλεις του Ιράν. Η κατασκευή του θόλου Soltaniyeh χρονολογείται περίπου στο 1305 μ.Χ.
Ο τάφος, που βρίσκεται στη νότια πλευρά του τρούλου, χτίστηκε την ίδια εποχή με τον τρούλο, μεταξύ 1315-1316 μ.Χ. Οι διαστάσεις του τάφου, που ήταν το μαυσωλείο του σουλτάνου Mohammad Khodabandeh, είναι 17,60 μέτρα μήκος, 7,80 μέτρα πλάτος και 16 μέτρα ύψος. Η στέγη που καλύπτει τον τάφο είναι κατασκευασμένη από τρεις καμάρες και κορυφογραμμές, η κεντρική αψίδα είναι μεγαλύτερη και 9 μέτρα μήκος ενώ οι πλαϊνές καμάρες έχουν διάμετρο περίπου τρία μέτρα. Στη νότια εξωτερική πρόσοψη του τάφου (μαυσωλείο), υπάρχουν κάποιες καμάρες με παράθυρα γύρω και στο επάνω μέρος που φωτίζουν τον τάφο.
Στη βόρεια και νότια πλευρά αυτού του τρούλου έχουν κατασκευαστεί δύο συμμετρικές στοές πλάτους 160 εκ. και ύψους 3 μέτρων. Κοντά στον προαύλιο χώρο έχει χτιστεί μια κόγχη, η κατασκευή της οποίας φαίνεται ότι έγινε όταν ανακαινίστηκε ο θόλος Soltanieh το 1318 μ.Χ.
Η νότια πρόσοψη του τάφου είχε, κατά κάποιο τρόπο, χάσει το τετράγωνο σχήμα της, και γι’ αυτό χτίστηκε ένα δωμάτιο στη δυτική πλευρά για να καλύψει την υπάρχουσα παραμόρφωση. Το δωμάτιο έχει χτιστεί σε ύψος 2,3 μέτρων από το δάπεδο και είναι διακοσμημένο με όμορφες επιγραφές κορανικών στίχων σε γραφές Kufic και Thulth. Ένα άλλο διακοσμητικό στοιχείο του τάφου είναι τα πλακίδια κατασκευασμένα σε φόντο τιρκουάζ χρώματος και αραβουργήματα και γεωμετρικά σχέδια.
Η παρουσία κάποιων «hashtgirs» (ακανόνιστων τοίχων) μεταξύ των διαφορετικών τμημάτων του τάφου και της νοτιοανατολικής και νοτιοδυτικής πλευράς του τρούλου, καθώς και η παρουσία των διακοσμήσεων, είναι οι παράγοντες που επιβεβαιώνουν την ταυτόχρονη κατασκευή του τάφου και του θόλου.
Η θύρα εισόδου του κελαριού βρίσκεται στο προστώο στη νότια πλευρά του τάφου. Το κελάρι ήταν στην πραγματικότητα ο χώρος των βασιλικών τάφων. Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός του κελαριού είναι πολύ περίπλοκος και έχει αρκετούς χώρους. Αυτός ο τύπος κατασκευής μαυσωλείου πιθανότατα ήταν εμπνευσμένος από τις θρησκευτικές απόψεις των Μογγόλων, δηλαδή τον «σαμανισμό». Τα διακοσμητικά που έχουν χρησιμοποιηθεί περιλαμβάνουν την πλινθοδομή σε κανονικές σειρές. Λαμβάνοντας υπόψη το αρχιτεκτονικό ύφος και την δομική σχέση μεταξύ των χώρων αυτού του συγκροτήματος, μπορεί να συμπεράνει κανείς ότι αυτός ο τύπος θόλου και οι χώροι του τάφου (μαυσωλείου) και του κελαριού, είχαν σχεδιαστεί και κατασκευαστεί ειδικά για τον σουλτάνο Mohammad Khodabandeh. (Oljaitu).
Αυτό το μνημείο θεωρείται το καλύτερο δείγμα της αρχιτεκτονικής της εποχής του Ιλχανάτου και ο τρίτος μεγαλύτερος θόλος από τούβλα στον κόσμο.
Πηγές
– Mirfattah, “Soltaniyeh”, Ιρανικές Πόλεις, Vol. 4, Compiled by Yousef Kiani, Jahad Daneshgahi Publications, Τεχεράνη, 1991
– Mausoleum Buildings, Εγκυκολπαίδεια Ιστορικών Μνημείων του Ιράν στην Ισλαμική Περίοδο, Hozeh Honari, 1997
– Sobouti, Houshang, Μι έκθεση των Ιστορικών Μνημείων Soltaniyeh Historical Monuments, Zanjan: 1991
– Hamzehlou, Manouchehr. Εφαρμοσμένες Τέχνες στον Θόλο του Soltaniyeh, Zanjan: Makan Publishing, 2002
