Η Περσική λογοτεχνία (περσικά : ادبیات فارسی, romanized: Adabiyâte fârsi) περιλαμβάνει τις προφορικές συνθέσεις και τα γραπτά κείμενα στην περσική γλώσσα. Θεωρείται μια από τις παλιότερες λογοτεχνίες του κόσμου και εκτείνεται σε μια περίοδο δυόμισι χιλιετιών.
Οι πηγές της βρίσκονται στην περιοχή του ευρύτερου Ιράν, όπως στο σημερινό Ιράν, το Ιράκ, το Αφγανιστάν, ο Καύκασος, η Τουρκία, περιοχές της νότιας Ασίας και της Κεντρικής Ασίας (όπως το Τατζικιστάν) όπου η περσική ήταν είτε η μητρική είτε η επίσημη γλώσσα. Για παράδειγμα ο Ρούμι, ένας από τους πιο αγαπημένους Πέρσες ποιητές, που γεννήθηκε στο Μπαλκ (σύγχρονο Αφγανιστάν) ή στο Ουάκς (σύγχρονο Τατζικιστάν), έγραψε στην περσική γλώσσα και έζησε στην Κόνια (σημερινή Τουρκία) που εκείνη την εποχή ήταν η πρωτεύουσα των Σελτζούκων στην Ανατολία.
Οι Γαζναβίδες κατέλαβαν μεγάλες εδαφικές εκτάσεις και αρκετές περιοχές στην ανατολική και κεντρική Ασία και υιοθέτησαν τα περσικά ως γλώσσα της βασιλικής αυλής. Επομένως υφίσταται περσική λογοτεχνία από το Ιράν, την Μεσοποταμία, το Αζερμπαϊτζάν, την περιοχή του ευρύτερου Καυκάσου, την Τουρκία, το Πακιστάν, το Μπακλαντές, την Ινδία, το Τατζικιστάν και άλλα μέρη της κεντρικής Ασίας.
Δεν είναι όλη η περσική λογοτεχνία γραμμένη στην περσική γλώσσα καθώς ορισμένοι θεωρούν ότι συμπεριλαμβάνονται και έργα που γράφτηκαν από Πέρσες ή Ιρανούς σε άλλες γλώσσες, όπως τα ελληνικά και τα αραβικά. Ταυτόχρονα δεν γράφεται όλη η περσική λογοτεχνία από Πέρσες ή Ιρανούς καθώς Τούρκοι, Καυκάσιοι και Ινδοί ποιητές και συγγραφείς έχουν επίσης χρησιμοποιήσει την περσική γλώσσα.
Περιγράφεται ως μια από τις σπουδαιότερες λογοτεχνίες της ανθρωπότητας ενώ ο Γκαίτε εκτιμά ότι είναι ένας από τους τέσσερις κύριους εκπροσώπους της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Η περσική λογοτεχνία έχει τις ρίζες της σε επιζώντα έργα της μέσης περσικής και της παλαιάς περσικής εποχής. Αυτή η τελευταία χρονολογείται από το 522 πΧ, ημερομηνία ανακάλυψης της αχαιμενιδικής επιγραφής.
Το μεγαλύτερο μέρος της επιζώσας περσικής λογοτεχνίας, ωστόσο, προέρχεται από την εποχή αμέσως μετά την μουσουλμανική κατάκτηση της Περσίας το 650 μΧ. Μετά την ανάληψη της εξουσίας από τους Αββασίδες (750 μΧ), οι Ιρανοί έγιναν γραμματείς και γραφειοκράτες του ισλαμικού χαλιφάτου και επίσης συγγραφείς και ποιητές του. Η λογοτεχνία στην νεότερη περσική γλώσσα ήκμασε στις περιοχές Χορασάν και Υπερωξιανή εξαιτίας πολιτικών αιτιών καθώς εκεί αναπτύχθηκαν οι πρώτες ιρανικές δυναστείες του μετα-ισλαμικού Ιράν, όπως οι Ταχίριοι και οι Σαμανίδες.
Πέρσες ποιητές όπως οι Σααντί, Χαφίζ, Αττάρ, Νεζάμι, Ρούμι, Φερντοουζί και Ομάν Χαγιάμ είναι γνωστοί και στον δυτικό κόσμο και έχουν επηρεάσει την λογοτεχνία πολλών χωρών.
Ο Χοσέιν Παναχί, ηθοποιός, σκηνοθέτης, συγγραφέας και ποιητής, γεννήθηκε στις 28 Αυγούστου 1956 στο χωριό Ντεζ Κου, στην κεντρική συνοικία της κομητείας Κογκιλουγιέ, στα νότια του Ιράν. Αφού τελείωσε τις σπουδές του το 1971 στο Μπεχμπαχάν, μετά από σύσταση του πατέρα του, βρήκε τον δρόμο του για τη θεολογική σχολή και μετά από δύο χρόνια…
Ο Αμπου’λ – Ατά Καμάλ-αλ-Ντιν Μαχμούντ μπιν Αλί, γνωστός και ως Χατζού, ήταν διάσημος Πέρσης ποιητής και μυστικιστής Σούφι του 8ου αιώνα Έτους Εγίρας (14ος αιώνας). Σύμφωνα με το “Γκολ ο Νορούζ Μασναβί” του, γεννήθηκε στις 20 Ντου αλ-Χιτζά[1] 689 (έτος Εγίρας) σε μια από τις κυρίαρχες οικογένειες της πόλης Κερμάν. Όπως και οι σύγχρονοί…
Ο Χασάν αλ-Α’ατζαμ Αφζάλ αλ-Ντιν Μπαντίλ ιμπν Αλί Χαγκανί Χαγκαϊ’γκί Σιρβανί γεννήθηκε το 1141 μ.Χ. στην πόλη Ταμπρίζ. Ο πατέρας του ήταν ξυλουργός και η μητέρα του Χαγκανί ήταν αρχικά μια σκλάβα της Νεστοριανής χριστιανικής πίστης που μεταφέρθηκε από τη Ρώμη στο Σιρβάν και είχε ασπαστεί το Ισλάμ. Ο Χαγκανί ήταν Σουνίτης Μουσουλμάνος. Στην αρχή,…
Ο πρόγονος των βασιλιάδων των Σαφαβιδών, ο Σεΐχης Σαφί-αντ-ντίν Αρνταμπιλί, γεννήθηκε το 1271 στην πόλη Αρνταμπίλ. Όντας η 8η γενιά του Φιρούζ Σαχ Ζαρρίν Κολά, ήταν ένας από τους πρεσβύτερους των Σούφι της δυναστείας του Ιλχανάτου. Έχει συνθέσει ποιήματα στα αζέρικα και ήταν επώνυμος της δυναστείας των Σαφαβιδών και επίσης του Χανεγκά των Σαφαβιδών στο…
Ο Σεΐχης Αχμαντ-έ Τζαμί, γνωστός ως «ο κολοσσιαίος ελέφαντας» (Ζαντέ Πιλ), ήταν ποιητής και λόγιος του 15ου αιώνα. Γεννήθηκε στις 23 Σα’μπάν[1] 817 (έτος Εγίρας) στο Χαρ Γκερντ, ένα χωριό στην κεντρική περιφέρεια της κομητείας Χαφ, στην επαρχία Ραζαβί Χορασάν. Όταν ήταν 13 ετών, αυτός και ο πατέρας του, Αχμάντ Ιμπν Μουχαμμάντ αλ-Νταστί, ο…
Η Παρβίν Ντολαταμπαντί, η ποιήτρια που έδινε σημασία στον άνθρωπο και η οποία ήταν επίσης γνωστή ως ποιήτρια των παιδιών, ήρθε στον κόσμο το 1924 στο Ισφαχάν. Ήταν κόρη του Φαχρ Γκιτί και της Χεσαμοντίν Ντολαταμπαντί, δύο γνωστών κοινωνικών και πολιτιστικών μοντερνιστών κατά τη διάρκεια της ύστερης περιόδου της δυναστείας των Κατζάρων και της πρώιμης…
Η Παρβίν Ε’τεσαμί ήταν Ιρανή ποιήτρια του 20ού αιώνα. Μεταξύ των σύγχρονων ποιητών, δεν υπήρχαν τόσοι πολλοί που μπορούν να εισχωρήσουν βαθιά στις καρδιές και επίσης, λίγοι ήταν εκείνοι που ήταν δημοφιλείς όσο εκείνη. Το Ντιβάν της (ποιητική συλλογή) δημοσιεύτηκε πολλές φορές σε σύντομο χρονικό διάστημα και εκτιμήθηκε κάθε φορά. Η Παρβίν έμαθε τις βασικές…
Ο Μπιζάν Τζελαλί, Ιρανός ποιητής και εγγράμματος, γεννήθηκε στην Τεχεράνη το 1927. Ο πατέρας του ήταν ο Ιμπραήμ Τζελαλί και η μητέρα της ήταν ο Ασράφ-ολ-Μολόκ Χενταγιάτ. Οι συγγενείς του από την πλευρά της μητέρας ήταν από την παλιά φυλή των Χενταγιάτ. Συνοδεύοντας τον πατέρα του στην επίσημη αποστολή του, πέρασε για λίγο τα παιδικά…
Ο Μουχαμμάντ Ταγκί Μπαχάρ, γιος του Χατζί Μιρζά Μουχαμμάντ Καζέμ Σαμπουρί, είναι Βραβευμένος ποιητής του Αστάν Γκουντς Ραζαβί[1]. Γεννήθηκε το 1886 στην πόλη Μασχάντ. Δεδομένου ότι ο πατέρας του ήταν ο Μάλεκ ο-Σοάρα (κυριολεκτικά σημαίνει ο βασιλιάς των ποιητών) του Ιερού Ναού του Ιμάμη Ρεζά, έπαιρνε τον γιο του μαζί του κάθε φορά που πήγαινε…
