Η Περσική λογοτεχνία (περσικά : ادبیات فارسی, romanized: Adabiyâte fârsi) περιλαμβάνει τις προφορικές συνθέσεις και τα γραπτά κείμενα στην περσική γλώσσα. Θεωρείται μια από τις παλιότερες λογοτεχνίες του κόσμου και εκτείνεται σε μια περίοδο δυόμισι χιλιετιών.
Οι πηγές της βρίσκονται στην περιοχή του ευρύτερου Ιράν, όπως στο σημερινό Ιράν, το Ιράκ, το Αφγανιστάν, ο Καύκασος, η Τουρκία, περιοχές της νότιας Ασίας και της Κεντρικής Ασίας (όπως το Τατζικιστάν) όπου η περσική ήταν είτε η μητρική είτε η επίσημη γλώσσα. Για παράδειγμα ο Ρούμι, ένας από τους πιο αγαπημένους Πέρσες ποιητές, που γεννήθηκε στο Μπαλκ (σύγχρονο Αφγανιστάν) ή στο Ουάκς (σύγχρονο Τατζικιστάν), έγραψε στην περσική γλώσσα και έζησε στην Κόνια (σημερινή Τουρκία) που εκείνη την εποχή ήταν η πρωτεύουσα των Σελτζούκων στην Ανατολία.
Οι Γαζναβίδες κατέλαβαν μεγάλες εδαφικές εκτάσεις και αρκετές περιοχές στην ανατολική και κεντρική Ασία και υιοθέτησαν τα περσικά ως γλώσσα της βασιλικής αυλής. Επομένως υφίσταται περσική λογοτεχνία από το Ιράν, την Μεσοποταμία, το Αζερμπαϊτζάν, την περιοχή του ευρύτερου Καυκάσου, την Τουρκία, το Πακιστάν, το Μπακλαντές, την Ινδία, το Τατζικιστάν και άλλα μέρη της κεντρικής Ασίας.
Δεν είναι όλη η περσική λογοτεχνία γραμμένη στην περσική γλώσσα καθώς ορισμένοι θεωρούν ότι συμπεριλαμβάνονται και έργα που γράφτηκαν από Πέρσες ή Ιρανούς σε άλλες γλώσσες, όπως τα ελληνικά και τα αραβικά. Ταυτόχρονα δεν γράφεται όλη η περσική λογοτεχνία από Πέρσες ή Ιρανούς καθώς Τούρκοι, Καυκάσιοι και Ινδοί ποιητές και συγγραφείς έχουν επίσης χρησιμοποιήσει την περσική γλώσσα.
Περιγράφεται ως μια από τις σπουδαιότερες λογοτεχνίες της ανθρωπότητας ενώ ο Γκαίτε εκτιμά ότι είναι ένας από τους τέσσερις κύριους εκπροσώπους της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Η περσική λογοτεχνία έχει τις ρίζες της σε επιζώντα έργα της μέσης περσικής και της παλαιάς περσικής εποχής. Αυτή η τελευταία χρονολογείται από το 522 πΧ, ημερομηνία ανακάλυψης της αχαιμενιδικής επιγραφής.
Το μεγαλύτερο μέρος της επιζώσας περσικής λογοτεχνίας, ωστόσο, προέρχεται από την εποχή αμέσως μετά την μουσουλμανική κατάκτηση της Περσίας το 650 μΧ. Μετά την ανάληψη της εξουσίας από τους Αββασίδες (750 μΧ), οι Ιρανοί έγιναν γραμματείς και γραφειοκράτες του ισλαμικού χαλιφάτου και επίσης συγγραφείς και ποιητές του. Η λογοτεχνία στην νεότερη περσική γλώσσα ήκμασε στις περιοχές Χορασάν και Υπερωξιανή εξαιτίας πολιτικών αιτιών καθώς εκεί αναπτύχθηκαν οι πρώτες ιρανικές δυναστείες του μετα-ισλαμικού Ιράν, όπως οι Ταχίριοι και οι Σαμανίδες.
Πέρσες ποιητές όπως οι Σααντί, Χαφίζ, Αττάρ, Νεζάμι, Ρούμι, Φερντοουζί και Ομάν Χαγιάμ είναι γνωστοί και στον δυτικό κόσμο και έχουν επηρεάσει την λογοτεχνία πολλών χωρών.
Ο Μουχαμμάντ Γκαρίμπ ήταν Ιρανός γιατρός, κλινικός, διακεκριμένος καθηγητής πανεπιστημίου και πρωτοπόρος της παιδιατρικής στο Ιράν. Ο Γκαρίμπ είναι γνωστός ως ο πατέρας της παιδιατρικής στο Ιράν. Ήταν απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Παρισιού. Ο Μουχαμμάντ Γκαρίμπ γεννήθηκε το 1909 στην Τεχεράνη, ολοκλήρωσε τις πρώτες σπουδές του στο γυμνάσιο Σιρούς και αργότερα φοίτησε…
Ο σπουδαίος λόγιος, μυστικιστής και αναλυτής του Σιιτικού Ισλάμ και του Ισλάμ γενικότερα, Σαντρ ολ-Ντιν Μουχαμμάντ Σιραζί, γνωστός και ως Σαντρ ολ-Μοτεαλεχίν και Μολλασαντρά,, γεννήθηκε το 1600 στην πόλη Σιράζ. Ο Μολλασαντρά πήγε στην πόλη ο Γκασβίν όταν ήταν έξι ετών με τον πατέρα του. Ξεκίνησε την εκπαίδευσή του υπό την καθοδήγηση πολλών δασκάλων διαφορετικών…
Ο Ματζίντ Σαμιί, γιατρός και νευροχειρουργός, γεννήθηκε στις 19 Ιουνίου 1937 στην Τεχεράνη. Η οικογένειά του καταγόταν από την επαρχία Γκιλάν. Ο ίδιος τελείωσε το γυμνάσιο στην πόλη Ραστ και στη συνέχεια μετακόμισε στη Γερμανία, όπου σπούδασε στις Σχολές Βιολογίας και Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Μάιντς. Αργότερα ειδικεύτηκε στη νευροχειρουργική. Ο Ματζίντ Σαμιί κατάφερε να…
Ο Αμπού Σαχλ Μπιτζάν μπιν Ροστάμ Κοχί ήταν Ιρανός μαθηματικός και αστρονόμος από το Ταμπαρστάν της Επαρχίας Μαζανταράν. Η ημερομηνία γέννησής του δεν είναι γνωστή, μπορούμε όμως να πούμε με βεβαιότητα ότι έζησε στο δεύτερο μισό του 4ου αιώνα και στις αρχές του 5ου αιώνα [έτος Εγίρας, 10ος αιώνας μ.Χ.]. Το επίθετο Κοχί, που αναφέρεται…
Ο Μουχαμμάντ ιμπν Μουσά αλ-Χαριζμί, ο διάσημος μαθηματικός, αστρονόμος, γεωγράφος και ιστορικός, γεννήθηκε το 806 μ.Χ. Δεν υπάρχουν πληροφορίες σε ιστορικά κείμενα για την παιδική του ηλικία και την εφηβεία του, ούτε για το πότε ο ίδιος και η οικογένειά του έφθασαν στη Βαγδάτη. Η εποχή στην οποία έζησε ήταν γνωστή ως ισλαμική χρυσή εποχή, μια περίοδος πολιτιστικής, οικονομικής και επιστημονικής…
Ο Baha’ al-Din Mohammad bin Hossein Ameli, ευρέως γνωστός ως Σεΐχης Baha’i, γεννήθηκε στην πόλη Μπάαλμπακ του Λιβάνου στις 27 Φεβρουαρίου 1547 και ήταν διάσημος λόγιος, φιλόσοφος, νομικός, μυστικιστής, μαθηματικός, ποιητής, ιστορικός και λογοτέχνης της εποχής των Σαφαβιδών του Ιράν και ήταν αδιαμφισβήτητος ειδικός σε επιστήμες όπως η φιλοσοφία, η λογική, η αστρονομία και τα…
Ο διάσημος Ιρανός πολυμαθής, μαθηματικός, αστρονόμος, φιλόσοφος και ποιητής, Χακίμ Ομάρ Χαγιάμ, γεννήθηκε στην πόλη Νεϊσαμπούρ στις 18 Μαΐου 1048 μ.Χ. Αν και η επιστημονική θέση του Χαγιάμ ήταν ανώτερη από τη λογοτεχνική του θέση και ο τίτλος του ήταν “Hujjat al-Haqq” (Η απόδειξη της αλήθειας), η φήμη του οφείλεται κυρίως στα τετράστιχά του, τα…
Ο Abu Hamed Mohammad ibn Ahmad Ghazali (1058 – 19 Δεκεμβρίου 1111 μ.Χ.), ο μεγάλος Ιρανός επιστήμονας, φιλόσοφος, θεολόγος και νομικός και ένας από τους μεγαλύτερους άνδρες του ισλαμικού σουφισμού, γεννήθηκε στην πόλη Tus του Ιράν. Ο ΓκαζαλίGhazali έχει αφήσει πίσω του πολλά γραπτά έργα, από τα οποία τα πιο σημαντικά και με τη μεγαλύτερη…
Γεννημένος στην πόλη Rey το έτος 865 μ.Χ., ο Abu-Bakr Mohammad ibn Zakariya Razi είναι διάσημος Ιρανός γιατρός, φιλόσοφος και αλχημιστής, ο οποίος είναι ευρέως γνωστός ως το άτομο που ανακάλυψε το αλκοόλ, το θειικό οξύ και την κηροζίνη, και όπως δικαίως όπως είπε ο George Sarton, ο ιδρυτής του κλάδου της ιστορίας της επιστήμης,…
