Η Περσική λογοτεχνία (περσικά : ادبیات فارسی, romanized: Adabiyâte fârsi) περιλαμβάνει τις προφορικές συνθέσεις και τα γραπτά κείμενα στην περσική γλώσσα. Θεωρείται μια από τις παλιότερες λογοτεχνίες του κόσμου και εκτείνεται σε μια περίοδο δυόμισι χιλιετιών.
Οι πηγές της βρίσκονται στην περιοχή του ευρύτερου Ιράν, όπως στο σημερινό Ιράν, το Ιράκ, το Αφγανιστάν, ο Καύκασος, η Τουρκία, περιοχές της νότιας Ασίας και της Κεντρικής Ασίας (όπως το Τατζικιστάν) όπου η περσική ήταν είτε η μητρική είτε η επίσημη γλώσσα. Για παράδειγμα ο Ρούμι, ένας από τους πιο αγαπημένους Πέρσες ποιητές, που γεννήθηκε στο Μπαλκ (σύγχρονο Αφγανιστάν) ή στο Ουάκς (σύγχρονο Τατζικιστάν), έγραψε στην περσική γλώσσα και έζησε στην Κόνια (σημερινή Τουρκία) που εκείνη την εποχή ήταν η πρωτεύουσα των Σελτζούκων στην Ανατολία.
Οι Γαζναβίδες κατέλαβαν μεγάλες εδαφικές εκτάσεις και αρκετές περιοχές στην ανατολική και κεντρική Ασία και υιοθέτησαν τα περσικά ως γλώσσα της βασιλικής αυλής. Επομένως υφίσταται περσική λογοτεχνία από το Ιράν, την Μεσοποταμία, το Αζερμπαϊτζάν, την περιοχή του ευρύτερου Καυκάσου, την Τουρκία, το Πακιστάν, το Μπακλαντές, την Ινδία, το Τατζικιστάν και άλλα μέρη της κεντρικής Ασίας.
Δεν είναι όλη η περσική λογοτεχνία γραμμένη στην περσική γλώσσα καθώς ορισμένοι θεωρούν ότι συμπεριλαμβάνονται και έργα που γράφτηκαν από Πέρσες ή Ιρανούς σε άλλες γλώσσες, όπως τα ελληνικά και τα αραβικά. Ταυτόχρονα δεν γράφεται όλη η περσική λογοτεχνία από Πέρσες ή Ιρανούς καθώς Τούρκοι, Καυκάσιοι και Ινδοί ποιητές και συγγραφείς έχουν επίσης χρησιμοποιήσει την περσική γλώσσα.
Περιγράφεται ως μια από τις σπουδαιότερες λογοτεχνίες της ανθρωπότητας ενώ ο Γκαίτε εκτιμά ότι είναι ένας από τους τέσσερις κύριους εκπροσώπους της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Η περσική λογοτεχνία έχει τις ρίζες της σε επιζώντα έργα της μέσης περσικής και της παλαιάς περσικής εποχής. Αυτή η τελευταία χρονολογείται από το 522 πΧ, ημερομηνία ανακάλυψης της αχαιμενιδικής επιγραφής.
Το μεγαλύτερο μέρος της επιζώσας περσικής λογοτεχνίας, ωστόσο, προέρχεται από την εποχή αμέσως μετά την μουσουλμανική κατάκτηση της Περσίας το 650 μΧ. Μετά την ανάληψη της εξουσίας από τους Αββασίδες (750 μΧ), οι Ιρανοί έγιναν γραμματείς και γραφειοκράτες του ισλαμικού χαλιφάτου και επίσης συγγραφείς και ποιητές του. Η λογοτεχνία στην νεότερη περσική γλώσσα ήκμασε στις περιοχές Χορασάν και Υπερωξιανή εξαιτίας πολιτικών αιτιών καθώς εκεί αναπτύχθηκαν οι πρώτες ιρανικές δυναστείες του μετα-ισλαμικού Ιράν, όπως οι Ταχίριοι και οι Σαμανίδες.
Πέρσες ποιητές όπως οι Σααντί, Χαφίζ, Αττάρ, Νεζάμι, Ρούμι, Φερντοουζί και Ομάν Χαγιάμ είναι γνωστοί και στον δυτικό κόσμο και έχουν επηρεάσει την λογοτεχνία πολλών χωρών.
Ο Μιρ Νορούζ είναι γνωστός με το ψευδώνυμό του Βαζέ και τον τίτλο Ρεντ-έ Λορεστάν (Ο Αδίστακτος του Λορεστάν). Έχει γράψει ποιήματα τόσο στη διάλεκτο Λουρί [1] όσο και στα αραβικά, αλλά είναι κυρίως γνωστός για τα άπταιστα και ανέκδοτα μεμονωμένα ποιήματά του που αιχμαλωτίζουν εύκολα την καρδιά του αναγνώστη. Γεννήθηκε μεταξύ 1724 και 1726…
Ο Μεχντί Αχαβάν-Σαλές ήταν ένας διάσημος Ιρανός ποιητής και ένας από τους πρωτοπόρους του Ελεύθερου Στίχου (Ποίηση Νέου Στυλ) στην περσική γλώσσα. Γεννήθηκε το 1929 στην πόλη Μασχάντ της Επαρχίας Χορασάν. Ο πατέρας του, ο Αλί, καταγόταν από το Φαχράτζ της πόλης Γιαζντ, και ήταν φαρμακοποιός ενώ η μητέρα του, Μαριάμ, ήταν γέννημα θρέμμα του…
Ο Μανουτσεχρί Νταμγκανί είναι ένας διάσημος Ιρανός ποιητής. Λίγα είναι γνωστά για την ημερομηνία γέννησής του. Οι μελετητές του υπολογίζουν κατά προσέγγιση ότι θα πρέπει να γεννήθηκε τα τελευταία χρόνια του τέταρτου αιώνα έτους Εγίρας (10ος αιώνας) ή τα πρώτα χρόνια του πέμπτου έτους Εγίρας (11ος αιώνας) στην πόλη Νταμγκάν της Επαρχίας Σεμνάν του Ιράν.…
Ο Μανουτσέχρ Ατασί, γνωστός με το ψευδώνυμό του Σορνά, ήταν ποιητής, κριτικός και δημοσιογράφος. Γεννήθηκε το 1931 στο χωριό Ντερούντ της κομητείας Νταστεστάν από την περιοχή Μπορατζάν της επαρχίας Μπουσέχρ. Αυτά είναι που θυμάται για το παρελθόν και τη ζωή του: «Η οικογένειά μου ήταν από τη νομαδική φυλή Ζανγκενέ του Κερμανσάχ, που είχε μεταναστεύσει…
Ο Γκεϊσάρ Αμινπούρ είναι ένας από τους πιο σημαντικούς ποιητές της περιόδου μετά την Ιρανική Επανάσταση. Έχει γράψει ποιήματα για τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ, καθώς και ποιήματα σε κλασικό και μοντέρνο στυλ. Κάποιοι πιστεύουν ότι από τα ποιήματα για τον πόλεμο μεταπήδησε σε ποιήματα για την αγάπη, και άλλοι τον αναγνωρίζουν ως τον μεγαλύτερο ποιητή της…
Ο Σαμς αλ-Ντιν Μουχαμμάντ Βαχσί Μπαφγκί είναι ένας από τους ποιητές του δεύτερου μισού του 10ου αιώνα έτους Εγίρας (16ος αιώνας). Γεννήθηκε το 1560 στο χωριό Μπαφγκ της επαρχίας Γιαζντ. Το σπίτι όπου γεννήθηκε παραμένει ακόμα σε αυτή την πόλη. Αφού έμαθε τα βασικά της λογοτεχνίας, πήγε στην πόλη Γιαζντ και μετά στην πόλη Κασάν.…
Ο Khawaja Shams al-Din Mohammad bin Baha’ al-Din Hafez Shirazi, ευρέως γνωστός με το ψευδώνυμό του, Χαφέζ, ήταν ένας διάσημος Ιρανός ποιητής διεθνούς φήμης που γεννήθηκε στην πόλη Σιράζ το έτος 1315 μ.Χ. Δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες για την οικογένεια και τους προγόνους του Χαφέζ. Προφανώς, ο πατέρας του ονομαζόταν Baha’ al-Din και η μητέρα…
Ο Hakim Abu al-Qasem Ferdowsi Tusi γεννήθηκε στην περιοχή Tabaran της πόλης Tus γύρω στο έτος 940 μ.Χ. Ο Φερντοσί είναι ο μεγαλύτερος Ιρανός επικός ποιητής που συνέθεσε το «Σαχναμέ», ένα έπος περίπου 60.000 στίχων, που αποδείχθηκε ότι ήταν η πιο διάσημη συλλογή ποιημάτων του και ένα από τα μεγαλύτερα λογοτεχνικά έργα της αρχαίας Περσίας.…
Ο Muslih-ud-Din Mushrif bin Abdullah bin Mushrif, ευρέως γνωστός ως Σααντί Σιραζί (Sa’di Shirazi) γεννήθηκε στην πόλη Σιράζ το έτος 1184 μ.Χ. Αυτός ο διάσημος Ιρανός ποιητής, συγγραφέας και ρήτορας έχει πολλούς τίτλους όπως Afsah al-Motalemin, Ustad-e Sokhan, Sheikh-e Ajal και είναι ο δημιουργός δύο αθάνατων έργων με τίτλο “Δενδρόκηπος” (Bustan) και “Ο Κήπος με…
