Ενθέσεις, πολύτιμες τέχνες στην Ανατολή

Η ένθεση, επίσης γνωστή  και ως Khatam ή Khatam Art, είναι μια από τις πολυτιμότερες τέχνες στην Ανατολή και θεωρείται ως μία επίπονη και  λεπτομερής χειροτεχνία της οποίας η παραγωγή και κατασκευή απαιτεί πολλή ακρίβεια και υπομονή. Δεν υπάρχουν  όμως αρκετές πληροφορίες γι ‘αυτήν, διότι οι πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται στις  ενθέσεις  είναι κυρίως ξύλο και κόλλα , υλικά  τα οποία αλλοιώνονται  με την πάροδο του χρόνου. Ωστόσο ,  ορισμένοι τεχνίτες της ένθεσης ,  πιστεύουν ότι αυτή η τέχνη ή χειροτεχνία αποτελούσε θαύμα του Προφήτη Αβραάμ.

Η τέχνη αυτή, η οποία μέχρι στιγμής δεν έχει υποστεί σημαντικές αλλαγές καθώς τα παλιά και σύγχρονα έργα δεν διαφέρουν πολύ, αναφέρεται στη διακόσμηση της επιφάνειας των αντικειμένων με μοτίβο κανονικών πολυγώνων ,με διαφορετικό αριθμό πλευρών σε στιλ μωσαϊκού, χρησιμοποιώντας λεπτά τρίγωνα από ξύλο, οστά και μέταλλο. Όσο πιο ευαίσθητα και ωραία είναι αυτά τα κομμάτια, τόσο πιο επιθυμητό είναι το αποτέλεσμα. Σε ένα σχέδιο ένθεσης, η κατασκευή των μικρότερων γεωμετρικών κομματιών απαιτεί τουλάχιστον τρία τρίγωνα ενώ η κατασκευή των μεγαλύτερων γεωμετρικών κομματιών μπορεί να απαιτήσει έως και τετρακόσια τρίγωνα.

Αυτή η λεπτεπίλεπτη  τέχνη αποτελείται από δύο επίπεδα:  την κατασκευή μοτίβων ένθεσης και  την επικάλυψη ή τοποθέτηση αυτών των μοτίβων σε μια επιφάνεια . Η τελευταία  αποτελείται απ ΄τα εξής  βήματα: την κατασκευή τριγώνων από ξύλο, οστά ή μέταλλο,  το περιτύλιγμα και την επικόλληση με κόλλα των επακριβώς κομμένων σχημάτων σε ένα λεπτό φύλλο ξύλου, τον σχεδιασμό υποδομής,  το σχέδιο για τη συγκόλληση των στρώσεων επικάλυψης στο υποκείμενο στρώμα ,  τη λίπανση,  τη λείανση και το γυάλισμα των διακοσμημένων με ένθετες ψηφίδες αντικειμένων.

Στα ακριβά ένθετα, τα μεταλλικά κομμάτια που χρησιμοποιούνται είναι χρυσά ή ασημένια, και χρησιμοποιείται ελεφαντόδοντο αντί για οστά. Ακόμη, υπάρχει μεγάλη ποικιλία όσον αφορά τα μοτίβα λουλουδιών και τα περιθώρια . Μερικά από αυτά τα ακριβά ένθετα, είναι γνωστά για την υψηλή ποιότητά τους και  ονομάζονται «Parreh-Varu Inlays» και «Wired Inlays». Πρόσφατα, δημιουργήθηκαν γραπτά  ένθετα  στα οποία τα κομμάτια που βρίσκονται σε αυτά σχηματίζουν μοτίβα λέξεων, όπως ιερά ονόματα του Θεού. Επιπλέον, μερικοί σύγχρονοι καλλιτέχνες και τεχνίτες ήρθαν πρόσφατα να φτιάξουν νέα χειροτεχνήματα που ονομάζονται «Khatam-Mo’arraq», τα οποία είναι μείγμα τέχνης ένθετου ή Khatam και της ξυλουργικής τέχνης που ονομάζεται Mo’arraq (πολύχρωμα ξύλινα ψηφιδωτά σχέδια ή μοτίβα φτιαγμένα με ξύλινα κομμένα κομμάτια από διαφορετικά δέντρα και διαφορετικά χρώματα).

Τα σημαντικότερα κέντρα τεχνών ένθεσης ή τέχνης Khatam στο Ιράν είναι οι πόλεις Isfahan, Shiraz και Tehran. Ωστόσο, τα περισσότερα από τα ενθέματα που προέρχονταν αρχικώς από τις πόλεις Isfahan ή Shiraz , είναι τα ενθέματα της Τεχεράνης.

Μπορούμε να αναφερθούμε σε κάποια  από τα πιο εξέχοντα ένθετα  αυτών των τεχνιτών, τα οποία είναι ένα ένθετο δωμάτιο με πλευρές επτά μέτρων,  όλα τα αντικείμενα σε μια αίθουσα του Marble Palace στην Τεχεράνη καθώς  και στην αίθουσα Khatam της Εθνικής Συμβουλευτικής Συνέλευσης στην Τεχεράνη. Επιπλέον, υπάρχουν και άλλα έργα και παραδείγματα αυτής της τέχνης που παρέμειναν από το παρελθόν ,όπως  η πόρτα εισόδου της Σχολής Chaharbagh που βρίσκεται στην αγορά τέχνης του Ισφαχάν,  η πόρτα της κρεβατοκάμαρας του τζαμιού Jame του Ισφαχάν,  η πόρτα Khatam του Imamzadeh ShahReza ( βρίσκεται στην πόλη ShahReza του Isfahan) η οποία  χρονολογείται από τη βασιλεία του Safavid Shah Tahmaseb,  ο ξύλινος άμβωνας στο τζαμί Lonban του Isfahan, ο ένθετος άμβωνας στο τζαμί Shiraz Atiq, η  οροφή της κύριας βεράντας του τζαμιού Atiq του Shiraz που χρονολογείται από το όγδοο αιώνα (δέκατος τέταρτος αιώνας μ.Χ.) και ο τάφος του ναού του Σεΐχη Σάφι αλ-Ντιν στο Αρντάμπελ, στον οποίο έχουν εργαστεί τεχνίτες από το Ισφαχάν.

Συνολικά, η τέχνη της ένθεσης ή αλλιώς η τέχνη  Khatam ,στο Ιράν χρονολογείται από την περίοδο Seljuk και προέρχεται από την πόλη του Isfahan, αλλά το αποκορύφωμα της εξέλιξής της  και της ανάπτυξής της ,έχει λάβει χώρα κατά την περίοδο Safavid. Κατά την δεύτερη εποχή του  Pahlavi, εξέχοντες τεχνίτες εφάρμοσαν μοτίβα από λουλούδια και σχήματα  πουλιών και ζώων, αντί για κανονικά γεωμετρικά σχήματα σε ένθετα. Αυτή η σκηρή δουλειά τους, οδήγησε σε μια νέα εξέλιξη σε αυτήν την εύθραυστη τέχνη και κατά συνέπεια, σε εξαιρετικά και πολύτιμα έργα.

Στη σύγχρονη εποχή, η χώρα του Ιράν και κυρίως η ιρακινή πόλη  Shiraz, θεωρείται ως το πιο σημαντικό κέντρο της τέχνης της  ένθεσης στον κόσμο, και παρόλο που αυτή εμφανίζεται και σε άλλες χώρες, δεν χρονολογείται τόσο παλιά όσο στο Ιράν , ούτε είναι και τόσο εκλεπτυσμένη όσο η ιρακινή ένθεση . Επομένως , σε γενικά πλαίσια  μπορεί να θεωρηθεί κυρίως ιρανική τέχνη.