Η Περσική λογοτεχνία (περσικά : ادبیات فارسی, romanized: Adabiyâte fârsi) περιλαμβάνει τις προφορικές συνθέσεις και τα γραπτά κείμενα στην περσική γλώσσα. Θεωρείται μια από τις παλιότερες λογοτεχνίες του κόσμου και εκτείνεται σε μια περίοδο δυόμισι χιλιετιών.
Οι πηγές της βρίσκονται στην περιοχή του ευρύτερου Ιράν, όπως στο σημερινό Ιράν, το Ιράκ, το Αφγανιστάν, ο Καύκασος, η Τουρκία, περιοχές της νότιας Ασίας και της Κεντρικής Ασίας (όπως το Τατζικιστάν) όπου η περσική ήταν είτε η μητρική είτε η επίσημη γλώσσα. Για παράδειγμα ο Ρούμι, ένας από τους πιο αγαπημένους Πέρσες ποιητές, που γεννήθηκε στο Μπαλκ (σύγχρονο Αφγανιστάν) ή στο Ουάκς (σύγχρονο Τατζικιστάν), έγραψε στην περσική γλώσσα και έζησε στην Κόνια (σημερινή Τουρκία) που εκείνη την εποχή ήταν η πρωτεύουσα των Σελτζούκων στην Ανατολία.
Οι Γαζναβίδες κατέλαβαν μεγάλες εδαφικές εκτάσεις και αρκετές περιοχές στην ανατολική και κεντρική Ασία και υιοθέτησαν τα περσικά ως γλώσσα της βασιλικής αυλής. Επομένως υφίσταται περσική λογοτεχνία από το Ιράν, την Μεσοποταμία, το Αζερμπαϊτζάν, την περιοχή του ευρύτερου Καυκάσου, την Τουρκία, το Πακιστάν, το Μπακλαντές, την Ινδία, το Τατζικιστάν και άλλα μέρη της κεντρικής Ασίας.
Δεν είναι όλη η περσική λογοτεχνία γραμμένη στην περσική γλώσσα καθώς ορισμένοι θεωρούν ότι συμπεριλαμβάνονται και έργα που γράφτηκαν από Πέρσες ή Ιρανούς σε άλλες γλώσσες, όπως τα ελληνικά και τα αραβικά. Ταυτόχρονα δεν γράφεται όλη η περσική λογοτεχνία από Πέρσες ή Ιρανούς καθώς Τούρκοι, Καυκάσιοι και Ινδοί ποιητές και συγγραφείς έχουν επίσης χρησιμοποιήσει την περσική γλώσσα.
Περιγράφεται ως μια από τις σπουδαιότερες λογοτεχνίες της ανθρωπότητας ενώ ο Γκαίτε εκτιμά ότι είναι ένας από τους τέσσερις κύριους εκπροσώπους της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Η περσική λογοτεχνία έχει τις ρίζες της σε επιζώντα έργα της μέσης περσικής και της παλαιάς περσικής εποχής. Αυτή η τελευταία χρονολογείται από το 522 πΧ, ημερομηνία ανακάλυψης της αχαιμενιδικής επιγραφής.
Το μεγαλύτερο μέρος της επιζώσας περσικής λογοτεχνίας, ωστόσο, προέρχεται από την εποχή αμέσως μετά την μουσουλμανική κατάκτηση της Περσίας το 650 μΧ. Μετά την ανάληψη της εξουσίας από τους Αββασίδες (750 μΧ), οι Ιρανοί έγιναν γραμματείς και γραφειοκράτες του ισλαμικού χαλιφάτου και επίσης συγγραφείς και ποιητές του. Η λογοτεχνία στην νεότερη περσική γλώσσα ήκμασε στις περιοχές Χορασάν και Υπερωξιανή εξαιτίας πολιτικών αιτιών καθώς εκεί αναπτύχθηκαν οι πρώτες ιρανικές δυναστείες του μετα-ισλαμικού Ιράν, όπως οι Ταχίριοι και οι Σαμανίδες.
Πέρσες ποιητές όπως οι Σααντί, Χαφίζ, Αττάρ, Νεζάμι, Ρούμι, Φερντοουζί και Ομάν Χαγιάμ είναι γνωστοί και στον δυτικό κόσμο και έχουν επηρεάσει την λογοτεχνία πολλών χωρών.
Ο Σεΐχης Αχμαντ-έ Τζαμί, γνωστός ως «ο κολοσσιαίος ελέφαντας» (Ζαντέ Πιλ), ήταν ποιητής και λόγιος του 15ου αιώνα. Γεννήθηκε στις 23 Σα’μπάν[1] 817 (έτος Εγίρας) στο Χαρ Γκερντ, ένα χωριό στην κεντρική περιφέρεια της κομητείας Χαφ, στην επαρχία Ραζαβί Χορασάν. Όταν ήταν 13 ετών, αυτός και ο πατέρας του, Αχμάντ Ιμπν Μουχαμμάντ αλ-Νταστί, ο…
Ο Σαττάρ γεννήθηκε το 1866 στην οικογένεια του Χατζ Χασάν, σε μια από τις κατοικίες της ορεινής περιοχής του Γκαραντάγκ (Αρασμπαράν). Ήταν ο τρίτος από τους τέσσερις γιους του Χατζ Χασάν από τη δεύτερη σύζυγό του. Ο πατέρας του πουλούσε υφάσματα πηγαίνοντας από πόρτα σε πόρτα. Έβγαζε χρήματα αγοράζοντας τα υφάσματα από την Ταμπρίζ και…
Η Παρβίν Ντολαταμπαντί, η ποιήτρια που έδινε σημασία στον άνθρωπο και η οποία ήταν επίσης γνωστή ως ποιήτρια των παιδιών, ήρθε στον κόσμο το 1924 στο Ισφαχάν. Ήταν κόρη του Φαχρ Γκιτί και της Χεσαμοντίν Ντολαταμπαντί, δύο γνωστών κοινωνικών και πολιτιστικών μοντερνιστών κατά τη διάρκεια της ύστερης περιόδου της δυναστείας των Κατζάρων και της πρώιμης…
Η Παρβίν Ε’τεσαμί ήταν Ιρανή ποιήτρια του 20ού αιώνα. Μεταξύ των σύγχρονων ποιητών, δεν υπήρχαν τόσοι πολλοί που μπορούν να εισχωρήσουν βαθιά στις καρδιές και επίσης, λίγοι ήταν εκείνοι που ήταν δημοφιλείς όσο εκείνη. Το Ντιβάν της (ποιητική συλλογή) δημοσιεύτηκε πολλές φορές σε σύντομο χρονικό διάστημα και εκτιμήθηκε κάθε φορά. Η Παρβίν έμαθε τις βασικές…
Ο Ναντέρ Εμπραχιμί Κατζάρ Κερμανί, γνωστός ως Ναντέρ Εμπραχιμί, ήταν Ιρανός συγγραφέας, σεναριογράφος, φωτογράφος, σκηνοθέτης, ηθοποιός, τραγουδοποιός και ένας εξαιρετικός σύγχρονος μυθιστοριογράφος καθώς επίσης και μεταφραστής παιδικών βιβλίων. Γεννήθηκε το 1936 στην Τεχεράνη. Τελείωσε το γυμνάσιο του στο Νταρ ουλ-Φουνούν[1] και αργότερα μπήκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου, την οποία εγκατέλειψε λίγο αργότερα. Στη συνέχεια…
Ο Μπιζάν Τζελαλί, Ιρανός ποιητής και εγγράμματος, γεννήθηκε στην Τεχεράνη το 1927. Ο πατέρας του ήταν ο Ιμπραήμ Τζελαλί και η μητέρα της ήταν ο Ασράφ-ολ-Μολόκ Χενταγιάτ. Οι συγγενείς του από την πλευρά της μητέρας ήταν από την παλιά φυλή των Χενταγιάτ. Συνοδεύοντας τον πατέρα του στην επίσημη αποστολή του, πέρασε για λίγο τα παιδικά…
Η Μπεχτζάτ Σαντρ ήταν Ιρανή ζωγράφος του Ιράν. Γεννήθηκε το Μάιο του 1924 στην πόλη Αράκ. Η οικογένειά της μετακόμισε στην Τεχεράνη το 1930. Αφού τελείωσε το γυμνάσιο το 1941, μπήκε στο Ντανές Σαραγιέ Μογκανταματί, ένα ινστιτούτο εκπαίδευσης δασκάλων για το δημοτικό σχολείο. Ασχολήθηκε με τη ζωγραφική μετά από τις παροτρύνσεις ενός από τους δασκάλους…
Ο Μπαχράμ Μπεϊζαί είναι Ιρανός ερευνητής, συγγραφέας και σκηνοθέτης. Γεννήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 1938, στην Τεχεράνη. Ο πατέρας του ήταν ποιητής από το Αράν, μια πόλη του Ισφαχάν. Ο Μπαχράμ Μπεϊζαί συνήθιζε να τρέχει φεύγοντας από το σχολείο του, στο οποίο πήγαινε από το 1955 έως το 1958, για να πάει στον κινηματογράφο. Είχε πολλές…
Ένας από τους Ιρανούς Σούφι, που δικαίως μπορεί να θεωρηθεί ως ένας από τους μεγάλους θρησκευτικούς ηγέτες, είναι ο Ταϊφούρ, γιος του Ισά Σουρουσάν. Είναι κυρίως γνωστός ως Αμπού Γιαζίντ ή Μπαγιαζίντ Μπασταμί. Δεν είναι γνωστά τα στοιχεία της γέννησής του, υπολογίζεται ότι γεννήθηκε κάπου ανάμεσα στα έτη 757 και 809 μ.Χ. στην πόλη Μπαστάμ,…
