Η Περσική λογοτεχνία (περσικά : ادبیات فارسی, romanized: Adabiyâte fârsi) περιλαμβάνει τις προφορικές συνθέσεις και τα γραπτά κείμενα στην περσική γλώσσα. Θεωρείται μια από τις παλιότερες λογοτεχνίες του κόσμου και εκτείνεται σε μια περίοδο δυόμισι χιλιετιών.
Οι πηγές της βρίσκονται στην περιοχή του ευρύτερου Ιράν, όπως στο σημερινό Ιράν, το Ιράκ, το Αφγανιστάν, ο Καύκασος, η Τουρκία, περιοχές της νότιας Ασίας και της Κεντρικής Ασίας (όπως το Τατζικιστάν) όπου η περσική ήταν είτε η μητρική είτε η επίσημη γλώσσα. Για παράδειγμα ο Ρούμι, ένας από τους πιο αγαπημένους Πέρσες ποιητές, που γεννήθηκε στο Μπαλκ (σύγχρονο Αφγανιστάν) ή στο Ουάκς (σύγχρονο Τατζικιστάν), έγραψε στην περσική γλώσσα και έζησε στην Κόνια (σημερινή Τουρκία) που εκείνη την εποχή ήταν η πρωτεύουσα των Σελτζούκων στην Ανατολία.
Οι Γαζναβίδες κατέλαβαν μεγάλες εδαφικές εκτάσεις και αρκετές περιοχές στην ανατολική και κεντρική Ασία και υιοθέτησαν τα περσικά ως γλώσσα της βασιλικής αυλής. Επομένως υφίσταται περσική λογοτεχνία από το Ιράν, την Μεσοποταμία, το Αζερμπαϊτζάν, την περιοχή του ευρύτερου Καυκάσου, την Τουρκία, το Πακιστάν, το Μπακλαντές, την Ινδία, το Τατζικιστάν και άλλα μέρη της κεντρικής Ασίας.
Δεν είναι όλη η περσική λογοτεχνία γραμμένη στην περσική γλώσσα καθώς ορισμένοι θεωρούν ότι συμπεριλαμβάνονται και έργα που γράφτηκαν από Πέρσες ή Ιρανούς σε άλλες γλώσσες, όπως τα ελληνικά και τα αραβικά. Ταυτόχρονα δεν γράφεται όλη η περσική λογοτεχνία από Πέρσες ή Ιρανούς καθώς Τούρκοι, Καυκάσιοι και Ινδοί ποιητές και συγγραφείς έχουν επίσης χρησιμοποιήσει την περσική γλώσσα.
Περιγράφεται ως μια από τις σπουδαιότερες λογοτεχνίες της ανθρωπότητας ενώ ο Γκαίτε εκτιμά ότι είναι ένας από τους τέσσερις κύριους εκπροσώπους της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Η περσική λογοτεχνία έχει τις ρίζες της σε επιζώντα έργα της μέσης περσικής και της παλαιάς περσικής εποχής. Αυτή η τελευταία χρονολογείται από το 522 πΧ, ημερομηνία ανακάλυψης της αχαιμενιδικής επιγραφής.
Το μεγαλύτερο μέρος της επιζώσας περσικής λογοτεχνίας, ωστόσο, προέρχεται από την εποχή αμέσως μετά την μουσουλμανική κατάκτηση της Περσίας το 650 μΧ. Μετά την ανάληψη της εξουσίας από τους Αββασίδες (750 μΧ), οι Ιρανοί έγιναν γραμματείς και γραφειοκράτες του ισλαμικού χαλιφάτου και επίσης συγγραφείς και ποιητές του. Η λογοτεχνία στην νεότερη περσική γλώσσα ήκμασε στις περιοχές Χορασάν και Υπερωξιανή εξαιτίας πολιτικών αιτιών καθώς εκεί αναπτύχθηκαν οι πρώτες ιρανικές δυναστείες του μετα-ισλαμικού Ιράν, όπως οι Ταχίριοι και οι Σαμανίδες.
Πέρσες ποιητές όπως οι Σααντί, Χαφίζ, Αττάρ, Νεζάμι, Ρούμι, Φερντοουζί και Ομάν Χαγιάμ είναι γνωστοί και στον δυτικό κόσμο και έχουν επηρεάσει την λογοτεχνία πολλών χωρών.
Ο Σαμς αλ-Ντιν Μουχαμμάντ Βαχσί Μπαφγκί είναι ένας από τους ποιητές του δεύτερου μισού του 10ου αιώνα έτους Εγίρας (16ος αιώνας). Γεννήθηκε το 1560 στο χωριό Μπαφγκ της επαρχίας Γιαζντ. Το σπίτι όπου γεννήθηκε παραμένει ακόμα σε αυτή την πόλη. Αφού έμαθε τα βασικά της λογοτεχνίας, πήγε στην πόλη Γιαζντ και μετά στην πόλη Κασάν.…
Ο Αμπού Σαχλ Μπιτζάν μπιν Ροστάμ Κοχί ήταν Ιρανός μαθηματικός και αστρονόμος από το Ταμπαρστάν της Επαρχίας Μαζανταράν. Η ημερομηνία γέννησής του δεν είναι γνωστή, μπορούμε όμως να πούμε με βεβαιότητα ότι έζησε στο δεύτερο μισό του 4ου αιώνα και στις αρχές του 5ου αιώνα [έτος Εγίρας, 10ος αιώνας μ.Χ.]. Το επίθετο Κοχί, που αναφέρεται…
Ο Αμπντολχοσσέιν Ζαρρινκούμπ, μελετητής της ιρανικής λογοτεχνίας, ιστορικός, κριτικός λογοτεχνίας, συγγραφέας και μεταφραστής, γεννήθηκε στις 19 Μαρτίου 1923 στο Μπορουτζέρντ της επαρχίας Λορεστάν. Ήταν ένας από τους εξέχοντες ιστορικούς στο Ιράν και έχει γράψει σπουδαία βιβλία για την ιστορία του Ιράν και του Ισλάμ. Έγραψε για τη ζωή του: «Αν με ρωτάτε για τη ζωή…
Χωρίς καμία αμφιβολία, ο Αμπντ αλ-Γκαντίρ Μαραγκί είναι ένας από τους μεγαλύτερους μουσικούς και μουσικολόγους στην ιστορία της ιρανικής τέχνης. Ο Αμπντ αλ-Γκαντίρ Γκαϊμπί αλ-Μαραγκί, που είχε επίσης τοντ τίτλο Χαφέζ ή Ιμπν Γκαϊμπί ή Αμπντ αλ-Γκαντίρ ο Ομιλητής, γεννήθηκε το 1389 στην πόλη Μαραγκά, μια αρχαία πόλη και πρωτεύουσα της κομητείας Μαραγκά, στην επαρχία…
Ο Αλί Ασγκάρ Μπαχαρί, ένας ταλαντούχος και αξιότιμος καλλιτέχνης, ήταν ένας παίκτης του μουσικού οργάνου Καμαντσέ, ενός πρωτότυπου και αρχαίου οργάνου. Είπε για τα γενέθλιά του: «Σύμφωνα με το χειρόγραφο του πατέρα μου στο πίσω μέρος του ιερού Κορανίου, γεννήθηκα στα μέσα της άνοιξης του 1905 στον αρχοντικό κήπο του πατέρα μου στην Τεχεράνη». …
Ο Μουχαμμάντ ιμπν Μουσά αλ-Χαριζμί, ο διάσημος μαθηματικός, αστρονόμος, γεωγράφος και ιστορικός, γεννήθηκε το 806 μ.Χ. Δεν υπάρχουν πληροφορίες σε ιστορικά κείμενα για την παιδική του ηλικία και την εφηβεία του, ούτε για το πότε ο ίδιος και η οικογένειά του έφθασαν στη Βαγδάτη. Η εποχή στην οποία έζησε ήταν γνωστή ως ισλαμική χρυσή εποχή, μια περίοδος πολιτιστικής, οικονομικής και επιστημονικής…
Ο Αζαρτάς Αζαρνούς είναι συγγραφέας και ερευνητής της αραβικής γλωσσολογίας και λογοτεχνίας, διευθυντής του τμήματος αραβικής λογοτεχνίας του Κέντρου για τη Μεγάλη Ισλαμική Εγκυκλοπαίδεια και καθηγητής στη Σχολή Θεολογίας και Ισλαμικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Τεχεράνης. Θεωρήθηκε ως εξέχουσα και διακεκριμένη προσωπικότητα της αραβικής λογοτεχνίας από το Ίδρυμα Τσεχρεγιέ Μαντεγκάρ. Ο Αζαρτάς Αζαρνούς γεννήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 1938 στην πόλη Κομ και πέθανε στις 7…
Ο Μουχαμμάντ Αλί ιμπν Αμπί Τάλιμπ, (γεν. 1692 – π. 1766) γνωστός και ως Χαζίν Λαχιτζί, ήταν γνωστός Σιίτης ποιητής, ιστορικός και λόγιος του 18ου αιώνα. Θεωρείται ως ένας από τους τελευταίους ποιητές που έγραφε χρησιμοποιώντας το ποιητικό ύφος Χίντι. Εκτός από τη συλλογή ποιημάτων του, έγραψε έργα στους τομείς της ισλαμικής φιλοσοφίας, καλάμ (κλάδος της ισλαμικής θεολογίας που ασχολείται…
Ο Haj Qorban Soleiman (11 Απριλίου 1920 – 20 Ιανουαρίου 2008) ήταν διάσημος Ιρανός ντοταρίστας (μουσικό όργανο ντοτάρ) και τραγουδιστής. Ο Soleimani γεννήθηκε το 1920 στο χωριό Aliabad στο βόρειο τμήμα του Qouchan στο βορειοανατολικό Ιράν. Ο πατέρας του, Karbalaii Ramezan, ένας καταξιωμένος μουσικός του δίδαξε το ντόταρ από νεαρή ηλικία. Μετά το θάνατο…
